اثربخشي ارزيابي كيفيت آموزش عالي ايران؛ با نگاهي به ارزيابي دروني گروه هاي آموزشي

اثربخشي ارزيابي، مفهومي وابسته به كاربرد نتايج ارزيابي است، اگر چه داراي طيف معنايي گسترده تري است و علاوه بر نتايج، تاثير فرايند ارزيابي را نيز در بر مي گيرد. به عبارت ديگر؛ اين مفهوم به تغييرات نشأت گرفته از ارزيابي يا گزارش ارزيابي اشاره دارد (اوليور ،2009). بنابر اين هر گونه تغييري كه در نتيجه ارزيابي در كيفيت نظام يا برنامه مورد ارزيابي ايجاد شود و نيز دگرگوني هايي كه در نگرش ها و رفتار مجموعه عناصر و عوامل انساني مرتبط با آن كه تحت تاثير فرايند و نتايج ارزيابي شكل بگيرد، به عنوان اثربخشي ارزيابي قابل طرح و بررسي است. ارزيابي كيفيت در آموزش عالي در ايران، مسبوق به اجراي طرحهاي ارزيابي دروني است كه پس از مطالعات اوليه، ابتدا در آموزش پزشكي آغاز شد و پس از مدتي در گروه هاي آموزشي غير پزشكي ادامه يافت. طي اين سال ها پژوهش هاي بسياري درباره ارزيابي دروني، از ابعاد گوناگون شامل گزارش هاي ارزيابي تا بررسي هاي آسيب شناختي آن صورت گرفته است. در موضوع اخير، تلاش ها به ويژه براي يافتن راه حل هايي براي شناسايي عوامل فقدان علاقه و رغبت ذي نفعان، به ويژه اعضاي هيأت علمي و دانشجويان و مديران نظام هاي دانشگاهي و رفع آنها متمركز است. زيرا به نظر مي رسد با وجود توسعه گفتمان ارزيابي كيفيت در نظام هاي دانشگاهي در كشور، فعاليت هاي اجرايي ارزيابي در دانشگاه ها رو به افول بوده است. اگرچه عوامل متعددي از جمله منابع مالي در اين امر دخيل اند، مي توان گفت كه يكي از مهم ترين عوامل اثرگذار بر اجراي طرحهاي ارزيابي دروني، ميزان اثربخشي آن است. بررسي گزارش هاي ارزيابي دروني گروههاي آموزشي غير پزشكي كشورمان و مطالعات مختلف انجام شده در اين زمينه نشان ميدهد كه اثر بخشي، از چالش هاي اساسي موثر در طرح هاي ارزيابي است و به ويژه در كاربرد نتايج، عليرغم پيشنهادات اجرايي براي بهبود كيفيت در گزارشات ارزيابي دروني كه بر اساس نتايج ارزيابي حداقل در سه سطح گروه، دانشكده و دانشگاه، ارائه شده اند، از سوي مديران دانشگاهي از جمله مديران گروه هاي آموزشي مورد ارزيابي، كوششي براي استفاده از آنها به عمل نيامده است و مي توان پذيرفت كه اين طرح ها از بعد كاربرد نتايج اثربخش نبوده اند. بررسي مفهوم اثربخشي و ابعاد مختلف آن، توضيح اهميت نقش اثربخشي در ارزيابي كيفيت آموزش عالي، و بررسي تفصيلي اثربخشي ارزيابي دروني گروههاي آموزشي و ارائه پيشنهادهايي براي تقويت فرايند ارزيابي دروني، از مهم ترين اهداف و عناوين اين بحث خواهند بود.