بررسي اثرات زيست محيطي توسعه شهر بر آبخوان و منابع آب مطالعه موردي شهر مشهد

افزايش جمعيت و توسعه محدوده شهرها پيامدهاي زيست محيطي مختلفي به ويژه براي منابع آب زيرزميني در پي دارد. در اين تحقيق با استفاده از اطلاعات موجود، اثرات توسعه شهر مشهد بر خصوصيات كمي و كيفي منابع آب زيرزميني در دوره زماني 1390-1335 بررسي شده است. براي اين منظور از اطلاعات موجود در شركت آب منطقه اي خراسان رضوي، شركت آب و فاضلاب مشهد، شهرداري مشهد و اطلاعات موجود از حفاري هاي ژئوتكنيكي در سالهاي اخير همراه با اطلاعات مربوط به آمار جمعيتي استفاده شده است. نتايج اين تحقيق نشان داد كه افزايش شديد جمعيت (از 143000 به بيش از 2/7 ميليون نفر) و گسترش سريع وسعت شهر (از 16 به 320 كيلومترمربع)، در 55 سال گذشته سبب ايجاد تغييرات هيدروژئولوژيكي (كمي و كيفي) قابل توجه در آبخوان شده است. از جمله مهمترين پيامدهاي اين تغييرات ميتوان به كاهش كيفيت و افت كلي سطح آبهاي زيرزميني، بالاآمدگي سطح آب زيرزميني در برخي نقاط شهر، قرار گرفتن قنوات در داخل محدوده شهري و مسدود شدن مظهر اين قنوات اشاره نمود. براي نمونه غلظت نيترات آب زيرزميني در بيشتر مناطق شهر شديداً افزايش يافته به طوريكه متوسط غلظت آن از كمتر از 2 ميلي گرم در سال 1333 به بيش از 38 ميلي گرم در سال 1388 رسيده است. همچنين در چند سال اخير در بيش از 60 درصد مساحت شهر ( 190 كيلومترمربع) بالاآمدگي سطح آب رخ داده است. همچنين توسعه شهر باعث تخريب بيش از 80 رشته قنات كه درگذشته براي تأمين آب شرب شهر يا آبياري اراضي كشاورزي مورد استفاده مي گرفت شده است كه با توسعه شهر در محدوده شهري قرارگرفته اند. پر شدن اين قنوات توسط فاضلاب شهري و همچنين پر كردن ميله هاي آنها با خاك دست ريز باعث نشست يا ريزش ميله هاي مدفون قنوات شده و مشكلات متعدد سازه اي در سطح شهر ايجاد شده است.