تحليل وضعيت كيفيت منابع آب كشور

منابع آب در مناطق خشك و نيمه خشك جهان و از جمله ايران اهميت حياتي دارد. در اين مقاله به بررسي تحليلي وضعيت كمي منابع آب ايران در ده ساله 92-1383 پرداخته شده و در انتها راهبردهايي به منظور بهبود آن ارايه شده است. به اين منظور از چارچوب DPSIR استفاده شده كه عوامل محرك، فشار، حالت، اثر، پاسخ و اندركنش آنها را در نظر مي گيرد. نتايج اين بررسي در ايران نشان داد كه رشد جمعيت، مهاجرت و شهرنشيني و همچنين پديده خشكسالي و تغيير اقليم در به عنوان عوامل محرك در تشديد فشار بر منابع آب عمل نموده اند. در برخي از نواحي كشور به دليل توسعه فزاينده اراضي كشاورزي، تراكم زياد جمعيت و مصرف بي-رويه آب، وضعيت منابع آب در حالت تنش آبي قرار گرفته كه منجر به مشكلات محيط زيستي و تنش هاي اجتماعي شده است. اين مشكلات عمدتا در قالب خشك شدن تالاب ها، افت شديد تراز آب زيرزميني در دشت هاي كشور نمود پيدا كرده است. كاهش چشم گير ذخاير آب زيرزميني بيش از آنكه متاثر از خشكسالي و تغيير اقليم باشد، منشاء انساني و مديريتي دارد. عليرغم تدوين و ابلاغ اسناد بالادستي مناسبي در زمينه سياست گذاري كلان براي مديريت آب كشور در دو دهه اخير، بررسي حاضر نشان داد كه برنامه ريزي و مديريت كلان منابع آب ايران حداقل در دوره 92-1383 كارآمد نبوده است. اما چنانچه نظام مديريت منابع آب كشور اصلاح شود، اين اميد وجود دارد كه با مشاركت عموم مردم وضعيت رو به افول قبلي مهار شده و به مرور بهبود يابد.