دوام و قوام (Resilience) در مديريت منابع آب : ايجاد نگرش مشترك در پيوند اكولوژي با چرخه ي آب

اين مقاله كليدي با هدف بررسي سوابق و راهكارهاي ايجاد دوام و قوام در مديريت منابع آب جهت رسيدن به يك نگرش مشترك در پيوند اكولوژي با چرخه آب تهيه شده است كه در راستاي موضوع ششمين كنفرانس مديريت منابع آب مي باشد. بررسي و شفاف سازي ارتباط اكولوژي با چرخه آب در مديريت منابع آب امري ضروري است، چراكه چرخه آب به چگونگي رسيدن آب به انسان، حيوانات و گياهان اشاره دارد. در كنار اين مسأله، چرخه آب باعث انتقال مواد مغذي، آلاينده ها از جمله پاتوژن ها و رسوبات به داخل و يا خارج از اكوسيستم هاي آبي شده و اين جريان توسط اكوسيستم در نقاط متعددي تغيير داده مي شود. تنظيم فرآيندهاي هيدرولوژيكي و اكولوژيكي، بر پايه يك رويكرد سيستمي، ابزار جديدي براي مديريت يكپارچه ي حوضه هاي آبريز ايجاد ميكند كه منجر به هماهنگ سازي نيازهاي اجتماعي با پتانسيل موجود در يك منطقه مي شود. اين دو مفهموم در يك زمينه ميان رشته اي به نام اكوهيدرولوژي، با يكديگر پيوند مي خورند. مضافأ، تغيير پارادايم فكري از تفكر مكانيسمي به تفكر هاليستيك (اكوسيستمي) بيش از هرچيز ديگري مديريت منابع آب را در جهان متحول كرده است و پيش نيازي براي يكپارچگي در مديريت منابع آب (IWRM) وبسترساز توسعه پايدار در حوضه هاي آبريز است. محققين در اين رشته با آگاهي بيشتر و نگرش عميق تر، به شناخت تعامل بين چرخه هاي هيدرولوژي و رفتار اكوسيستم ها و بررسي مشكلات ناشي از فعاليت هاي انسان در بهم خوردن تعادل بين منابع آبي و پايداري محيط كه در تأمين غذاي انسان، حفاظت خاك و زيبايي محيط دخيل هستند، مي پردازند. در بيست سال گذشته تلاش هاي زيادي جهت توسعه تفكر اكولوژيكي درتربيت نيروي انساني و ظرفيت سازي در مديريت منابع آب شده است. همچنين حجم سرمايه گذاري و گسترش طرح هاي توسعه منابع آب قابل توجه بوده و ايران را به يكي از بزرگترين آزمايشگاه هاي آب جهان تبديل نموده است ولي غالباً، برخوردها بر مبناي تفكري غيراكولوژيكي (مكانيسمي) بوده است. راه طولاني در گذر از توسعه ي كمي به توسعه ي كيفي در ظرفيت سازي و توسعه منابع آب با تفكري اكولوژيكي در پيش روست. مروري بر پروژه هاي تحقيقاتي- كاربردي ملي انجام شده نشان مي دهد كه اين پروژه ها زمينه ساز ظرفيت سازي بوده و تجربيات ارزشمندي در زمينه ايجاد دوام و قوام در مديريت منابع آب بوجود آورده است، از اينرو سعي شده است در راستاي محورهاي ششمين كنفرانس ملي مديريت منابع آب ايران، تجربيات كنوني مورد بررسي قرار گرفته و چالش ها و دغدغه هاي موجود در جهت ايجاد يك نگرش مشترك بين مسئولين آب كشور و دانشگاه يان تجزيه و تحليل شود. اعمال جامع نگري در برخورد با پيوند اكولوژي با چرخه ي آب مي تواند باعث تبلور جنبه هاي نظري و عملي چالش هاي فوق گردد.