تعيين دقيق تصحيحات اٌرتومتريك در شبكه ارتفاعي ايران

Precise determination of the orthometric corrections in the height network of Iran

سيستم ارتفاعي اُرتومتريك به عنوان اصلي ترين مبناي تعيين موقعيت مطلق ارتفاعي در ژئودزي، در كاربردهاي عملي با افزودن تصحيح اُرتومتريك به مشاهدات ترازيابي بدست مي آيد . مساله اساسي در محاسبه اين تصحيح، تعيين مقدار شتاب ثقل متوسط در امتداد خط شاغولي در داخل زمين، بين سطح آن و ژئوئيد، مي باشد. معمولاً در اكثر كشورها بدليل سادگي روابط از روش (Helmert(1890 كه مبتني بر گراديان ثقل پوآنكاره- پري است، براي تعيين اين كميت استفاده مي شود. دراين مقاله مقدار شتاب ثقل متوسط با استفاده از روش هاي محاسباتي دقيقِ حذف توپوگرافي و جايگزيني مجدد آن محاسبه شده و بر اساس آن تقريب هاي استفاده شده در اين روش اصلاح مي گردد. با محاسبات انجام شده بر روي تعدادي از ايستگاه هاي شبكه ترازيابي درجه 1 ايران در منطقه تست با ماكزيمم ارتفاع 2700m، مقدار تصحيحات بدست آمده نسبت به روش Helmert مي تواند به 18CM- برسد كه ناشي از درنظرگرفتن اثر پوسته كروي بوگه، عوارض با طول موج هاي كوتاه و بلند ناهمواري هاي توپوگرافي، تغييرات جانبي دانسيته توپوگرافي و گراديان ارتفاعي هواي آزاد در ميدان ثقل زمين واقعي است . به منظور برآورد دقت روش ارائه شده، با مقايسه شتاب ثقل متوسط اندازه گيري شده در چاه اكت شافي در كشور آلمان تا عمق 499.7m و محاسبات مربوطه، انحرافي به اندازه 0.481mGal از مقدار شتاب ثقل متوسط واقعي بدست آمد كه خطايي كمتر از 0.1 cm در محاسبات مربوط به تعيين ارتفاع اُرتومتريك نقطه مذكور، ايجاد خواهدكرد.