تعيين مناطق مستعد استحصال و ذخيره سازي آب باران با استفاده از تحليل سلسله مراتبي در محيط GIS (مطالعه موردي: حوزه آبخيز رود سراب شهرستان خوشاب استان خراسان رضوي)

كمبود آب در مناطق خشك و نيمه خشك دنيا موجب شكننده شدن شرايط زيستي شده است. بنابراين شناسايي محل­هاي مناسب جهت احداث سيستم­هاي جمع آوري آب باران يك گام مهم در راستاي به حداكثر رساندن آب قابل دسترس براي كشاورزي و ديگر مصارف محسوب مي­شود. با اين حال انتخاب محل­ مناسب براي اجراي تكنولوژي­هاي مختلف سيستم­هاي جمع آوري آب باران در مقياس بزرگ به دليل نياز به داده­ هاي زيست محيطي و زير ساختي، يك چالش بزرگ تلقي مي­شود. در اين تحقيق عوامل تأثير گذار بر نفوذ و ذخيره آب باران در پروفيل خاك در حوزه آبخيز رودسرآب شهرستان خوشاب مشخص شده و وارد فرآيند تحليل سلسله مراتبي (AHP) گرديد كه در اين راستا وزن معيارهاي شش گانه كاربري اراضي، شيب، نفوذپذيري، بافت خاك، عمق خاك و بارندگي با استفاده از ابزار ext-AHP نرم‌افزار Arc GIS9.3 به ترتيب براي توليد رواناب 4281/0، 193/0، 0724/0، 0725/0، 0414/0 و 1924/0و به منظور ذخيره رواناب معيار‌هاي پنج گانه كاربري اراضي، شيب، نفوذپذيري، بافت خاك، عمق خاك به ترتيب 102/0، 0458/0، 102/0، 504/0 و 0245/0 بدست آمد. بنابراين نتيجه مي­شود كه اثر كاربري براي هدف توليد رواناب و اثر بافت خاك به منظور ذخيره رواناب در منطقه از بقيه عوامل بيشتر است. پس از تعيين وزن هر يك از معيارهاي مزبور نقشه پتانسيل توليد رواناب و ذخيره نزولات جوي جهت جمع آوري آب در محيط GIS به روش تركيب خطي وزني تهيه شد. در نهايت نقشه مناطق مناسب توليد و ذخيره آب باران بدست آمد. سپس با استفاده از روش شكست­هاي طبيعي هيستوگرام در محيط GIS به پنج طبقه خيلي خوب، خوب، متوسط، ضعيف و خيلي ضعيف تقسيم شد، كه از كل مساحت حوزه آبخيز مورد نظر (8200 هكتار) در مجموع 58٪ از سطح حوزه داراي پتانسيل خوب و خيلي خوب براي ذخيره رواناب و 19٪ از سطح حوزه داراي پتانسيل خوب و خيلي خوب براي توليد روناب هستند كه در واقع نشان دهنده ظرفيت بسيار بالاي اين حوزه جهت ذخيره و استحصال رواناب است كه بالاتر از ظرفيت آن براي توليد رواناب مي باشد.