آبياري سيلابي نخيلات در استان فارس

نخل كاري با استفاده از سيلاب از گذشته تاكنون در مناطق جنوبي استان فارس معمول بوده است. در اين روش با احداث يك دهانه آبگير، بخشي از سيلاب آبراهه هاي اصلي به سوي اراضي حاشيه آن، به منظور سيراب كردن و آبياري نخل هاي كاشته شده در اين اراضي هدايت مي گردد. بررسي ها بيانگر آن است كه اگرچه ميزان محصول در اين روش نخل كاري كمتر از كشت آبي مرسوم مي باشد ولي محصول از كيفيت بهتري برخوردار است. علاوه بر توليد محصول، كنترل سيل، حفاظت خاك، تغذيه مصنوعي آب هاي زيرزميني و آبخوان ها نيز ازجمله مزاياي اين شيوه سنتي بهره برداري از سيلاب مي باشد. يكي از مناطق نمونه كشت سيلابي نخل در جنوب شرقي فارس در شهر گراش در شهرستان لارستان واقع در 25 كيلومتري شهر لار در طول جغرافيايي 54 درجه و 8 دقيقه شرقي و 27 درجه و 40 دقيقه عرض شمالي واقع شده است. ارتفاع از سطح دريا در اين منطقه 920 متر مي باشد. ميزان متوسط بارندگي سالانه 238 ميليمتر و در 350 كيلومتري جنوب شرقي شيراز قرار دارد. آبراهه هاي فصلي گراش با جهت غرب به شرق روان و آب حوضه اي به وسط 140 كيلومتر مربع را جمع آوري و به سمت خروجي حوضه هدايت مي كند. بده حد اكثر آبراهه 100 كيلومتر مربع بر ثانيه برآورد شده است. با احداث دهانه آبگير متوالي در دو طرف اين مسيل و هدايت سيلاب به اراضي حاشيه اي نخل هاي كاشته 1 متر محصور / شده با سيلاب آبياري مي شوند. در اين روش ابتدا نواحي اطراف مسيل را با خاك ريزهايي به ارتفاع 5 مي گردد. به اين نواحي محصور شده بست گفته مي شود. مساحت هر بست با توجه به شيب زمين 100 تا 350 متر مربع متغير است. چند بست همجوار از طريق راه آب يا دروازه هايي به يكديگر متصل مي گردد. قبل از كاشت سطح بست ها را تسطيح و سپس در آن ها به فاصله 7 تا 10 متر يك نخل كاشته مي شود. كشت نخل در فصل بهار كاشته و تا زمان وقوع اولين سيلاب نخل هاي كاشته شده نياز به آبياري دارند ولي بعد از آن نخل ها فقط با سيلاب آبياري مي شوند. محل و چگونگي ابعاد دهانه آبگير توسط افراد محلي با تجربه تعيين مي شود. در طول آبراهه فصلي گراش در چندين نقطه آبگيري انجام مي شود، به گونه اي كه در محل خروجي حدود 70 درصد از سيلاب كنترل مي گردد.