نقش ابريشم در تجديد حيات‏اجتماعي خراسان در عهد ايلخاني با تأكيد بر تويِ باخرز

از مهمترين تبعات هجوم مغول، ويراني بسياري از شهرها و آبادي‏هاي مناطق مفتوحه از جمله خراسان بود. پس از تسلط مغولان بر خراسان، آن‏ها ناچار به بازسازي زيرساخت‏هاي مهم حيات اجتماعي در اين ايالت شدند. پژوهش حاضر در پي پاسخ به اين سؤال است كه مسير تجاري ابريشم و توليد اين كالاي استراتژيك چه تأثيري بر احياي حيات اجتماعي در خراسان و به خصوص ولايت باخرز در عصر ايلخانان مغول داشته است؟ براي انجام اين مهم از روش توصيفي- تحليلي با تأكيد بر آثار موجود در ولايت باخرز قديم استفاده شده است. نتايج به دست آمده حاكي از اين است كه مغولان پس از استقرار در خراسان و ايران‏زمين درصدد احياي مجدد حيات اجتماعي خراسان برآمدند. آن‏ها با كمك ديوانسالاران خراساني اين مهم را به پيش بردند. مهمترين عاملي كه در احياي حيات اجتماعي خراسان نقش اساسي ايفا نمود قرار داشتن خراسان در مسير جاده ابريشم بود كه به تبع آن مراكز مهم توليد ابريشم و پارچه در خراسان عهد ايلخاني احيا شد. يكي از بنيادهاي مهم مسير جاده ابريشم ميل و رباط كرات بود كه در محل شاهراه هرات به نيشابور و طوس و در عين حال خواف و قهستان در ولايت باخرز قرار داشت. رباط و ميل كرات جزو معدود زيرساخت‏هايي ولايت باخرز بوده كه بر اثر هجوم مغول به آن آسيبي نرسيده است و اين خود نمايانگر اهميت مسير تجاري ابريشم براي مهاجمان مغول بوده كه با برنامه و هدفمند حتي‏الامكان درصدد حفظ اين زيرساخت‏هاي اقتصادي در مسير جاده ابريشم بودند.