تحليلي بر نقش موقعيت جغرافيايي برّي ايران بر اقتصاد درياپايه

Investigating Iran’s continental geographic location in sea-based economy

كشور ايران از موقعيت جغرافيايي برّي برخوردار است و بيشتر تحولات و روابط ايران با كشورهاي منطقه از طريق خشكي است. ايران همانند بقيه كشورهاي دريايي ناگزير است از مزيت درياها به فراخور نياز استفاده نمايد. مقاله حاضر نقش موقعيت جغرافيايي برّي ايران بر اقتصاد درياپايه را مورد بررسي و تحليل قرار داده است. موقعيت جغرافيايي برّي ايران دست­كم در چهار جنبه: الف) فرهنگ و تمدن برّي، ب) گسترش سرزميني خشكي پايه، پ) جمعيت و سازه­هاي انساني محدود ساحلي و ت) عقب­ماندگي تاريخي را در سواحل جنوبي ايران موجب گرديده است. فرهنگ و تمدن برّي، حضور اجتماعات انساني محدود و ضعف سازه­هاي انساني در سواحل جنوبي و عقب­ماندگي تاريخي سواحل جنوبي، در مقايسه با هسته مركزي و شمالي فلات ايران، موجب عدم شكل­گيري اقتصاد درياپايه در ايران شده است. خليج فارس و درياي عمان در اين ميان نقش متفاوتي در اقتصاد دريايي ايران دارند. سواحل خليج فارس بيشتر محل تمركز صنايع سنگين نفت و گاز، فولاد، نيروگاه­هاي اتمي و ساير صنايع آبي است. در مقابل، درياي عمان بيشتر نقش خدماتي، گردشگري و تفريحي دارد.

Iran’s territory is made mostly from lands, and it has land geographic location; most of the developments in Iran’s relations with neighbouring states stem from its land geographic location. Like other sea states of the world, Iran is forced to use seas benefits to meet its needs. This research investigates Iran’s continental geographic location in sea-based economy. Iran land geographic location has caused: A) land civilization and culture; B) territorial expansion of land-based; C) limited coastal structures and population; and D) historical underdevelopment of Southern regions. Land civilization and culture resulted in limited coastal structures and population, historical underdevelopment in Southern regions in comparison with Northern and Central regions and also lack of sea-based economy in Iran. Persian Gulf and Oman Sea have different roles in sea-based economy of Iran. Persian Gulf coasts are a centre for heavy industrials of oil and gas, nuclear power plants and other hydro-industrials, but Oman Sea has a service role.