بررسي نفثه المصدور بر اساس نظريه‌ي منطق مكالمه‌ي باختين

ميخاييل باختين در پي اعتقادش به شكست تك صدايي در داستان و رمان، نظريه‌ي منطق مكالمه را مطرح مي‌كند. او معتقد است در چندآوايي و گونه‌گوني زبان است كه حقيقت روايت درك و افشا مي‌شود. در واقع او تمام علوم انساني را در واكنش و ارتباط با ديگري قابل تفسير مي‌داند و معتقد است راه درك واقعيت متن از گفتمان ديگري مي‌گذرد؛ و جز اين، در مجموعه‌اي بزرگ‌تر، متن را نظامي بسته و مستقل نمي‌داند؛ بلكه مي‌گويد متن پيوندي دو سويه و تنگاتنگ با ساير متون دارد و از دل همين نظريه است كه نظريه‌ي بينامتنيت شكل مي‌گيرد. از طرفي نفثه‌المصدور شهاب‌الدين زيدري نسوي كه متني بر اساس روايت شخصي نويسنده از تاريخ مغول است، و به سبك فني مصنوع نوشته‌ شده‌است، در خود ويژگي‌هايي دارد كه ما مي‌توانيم آن را بر اساس نظريه‌ي منطق مكالمه‌ي باختين بررسي و بازخواني كنيم. چرا كه در عين تكلف و پيروي از سخت ترين قاعده‌هاي سبكي اين اثر به قلمروهاي فرازباني ورود مي‌كند و با چندآوايي و تضادهاي دروني و بيروني، خواسته يا ناخواسته نظام كلي متن متكلف تاريخي را متزلزل مي‌كند. به طوري كه مي‌توان ادعا كرد نويسنده از سبك نيز جهت تقويت مكالمه استفاده كرده‌است و با تقويت اين ويژگي از طريق چندآوايي، نقيضه سازي، خنده، گريه و اعتراض، خود را از متن تاريخي صرف دور و به قلمرو ادبيات داستاني نزديك كرده است.