نظريه نظام چندگانه در مطالعات ترجمه و ادبيات تطبيقي )مطالعه موردي: تاثير ترجمه رباعيات خيام در ادبيات غرب)

اومانيسم جهاني و تعامل بين فرهنگي در روابط بين الملل، از مفاهيم كليدي ادبيات تطبيقي بوده و نقشي محوري در ارتباطات ايفا مي كنند. تاثير ادبيات ملل مختلف بر يكديگر امري غير قابل انكار مي باشد اما تاثير ادبيات برخي از جوامع بر روي بعضي ديگر بسيار بيشتر بوده است چرا كه از منابع غني تري چه ازلحاظ زيبايي زباني و چه از لحاظ پختگي تفكر نسبت به ديگر جوامع برخوردار مي باشند. ادبيات پارسي از ديرباز تا كنون تاثير شگفت آوري بر روي ادبيات جهان داشته كه بر هيچكس پوشيده نيست. ساخت گرايان فرانسوي با تعميق آراي فرماليست ها، تحليل نوشتار يا همان شيوه بيان خاص نويسنده را بهترين بازنمايي تعامل اثر ادبي و جامعه به شمار آوردند. بر اين اساس، بررسي نوشتار بهترين شيوه فهم رابطه ميان ادبيات و جامعه است. در عين حال، بديهي است كه اين بررسي به يك چارچوب نظري نيازمند است كه تبيين رابطه دو سويه كاركردهاي ادبي و اجتماعي را از جمله وظايف خود به شمار آورد؛ بنابراين استناد به نظريه نظام چندگانه ايتامار اون زهر به دليل داشتن اين قابليت در تحقيق حاضر در اين راستا توجيه پذير است. از جمله آثار تاثير گذار در جهان رباعيات حكيم عمر خيام مي باشد. با ترجمه اشعار اين شاعر و انديشمند پارسي دريچه اي نو در ادبيات غرب گشوده شد و بسياري از شاعران صاحب سبك ادبيات غرب اذعان داشته اند كه مطالعه ي اشعار خيام و تامل در انديشه هاي وي ، الهام بخش آثار و حتي تغيير طرز تفكرات آنها بوده است. نكته ي قابل تامل نقش ترجمه در اين روند تاثير و تاثر مي باشد. بدون شك ترجمه ابزار انتقال ادبيات بوده و نقش كليدي آن بر هيچكس پوشيده نيست. اين مقاله از رهگذر ادبيّات تطبيقي و مطالعات ترجمه به بررسي پذيرش رباعيّات در انگلستان در دوره ويكتوريا مي‌پردازد و نيز نگرش و ايدئولوژي خيام، تاثير وي برادبيات، انديشمندان و شاعران غرب و نقش نوع ترجمه انتخابي و تاثير گذاردر اين راستا را براساس نظريه نظام چندگانه بررسي مي كند.