شوخ‌طبعي در آثار عبيد زاكاني به عنوان جنبه‌هايي از استندآپ‌-كمدي

هدف اين پژوهش مطالعه‌ي قابليت‌هاي شوخي‌هاي مكتوب در ادبيات عبيد زاكاني به عنوان بازتاب جلوه‌هايي از استندآپ-كمدي (ايستاده-كمدي) است. به اين منظور با بررسي كليات عبيد زاكاني به‌ويژه رساله‌ي دل‌گشا، رساله‌ي تعريفات و اشعار هزليه و تضمينات و با استفاده از چارچوب مفهومي عمدتاً متشكل از نظريه‌هاي موجود در روش‌هاي نوشتن براي كمدي و از جمله استندآپ-كمدي و نيز با در نظر گرفتن تعاريف معتبر زبان‌شناختي در اين نوع كمدي، عناصر تشكيل‌دهنده‌ي شوخي‌ هاي اين متون از قبيل مبالغه، تكرار، واقع‌گرايي، اشاره‌هاي بينامتني، شخصيت‌هاي نشان‌دار، غافل‌گيري، اشاره به تابوها و غيره مورد بررسي قرار گرفته‌اند. يافته‌هاي تحقيق نشان مي‌دهد كه بر اساس اصول شاخصه‌ي اجراي يك استندآپ-كمدي موفق در بخش نوشتار متن، عناصر شوخي در آثار عبيد بسياري از ويژگي‌هاي ايستاده-كمدي را از قبيل شخصيت‌هاي نشان‌دار، غافل‌گيري پاياني، بازي‌هاي زباني و هزل واقعيت‌هاي رفتاري و عقيدتي با مصارف سياسي و اجتماعي دوره‌ي مخاطبان‌اش در خود دارد. وي به نظم و نثر، و از راه‌هاي مختلف وضع وخيم عهد خود را به باد انتقاد گرفته و طبقات مختلف اجتماعي خاصّه امرا و رجال سياسي و ديني عصر را در پرده‌ي طنز و طعنه و هزل‌ها، همچون اجراگر يك ايستاده-كمدي، چنان كه بودند معرفي كرده است.