هويت ايراني از خداي نامه تا شاهنامه؛ روزبه ايراني يا حكيم فردوسي؟

از همان آغازي كه زبان و فرهنگ ايران پيش از اسلام، زير نفوذ دين اسلام و زبان عربي قرار گرفت و هر لحظه بيم آن مي رفت كه نشاني از زبان پارسي و فرهنگ كهن آن بر جاي نماند، همواره كساني از راه قلم يا شمشير، خواهان رهايي از اين بند، بوده و هر يك به سهم خود گامي سود مند و اثر بخش در اين زمينه برداشته اند. البته هيچ گاه فرجام كار كساني كه بر اين راه رفته اند، خوش و خوشايند نبوده است. از ميان همة كساني كه در اين راه تلاش كرده اند بدون شك نام و جرأت فردوسي به سبب سرودن شاهنامه به زبان فارسي و نام روزبه ايراني معروف به ابن مقفع به سبب برگرداندن بسياري از بخش هاي ميراث كهن ايران به زبان عربي، برجسته تر است. آنچه در اين جستار آمده و گمان هم سنجي ميان اين دو را به ذهن مي رساند، تنها بدين هدف است كه نشان دهد ارزش تلاش ابن مقفع با توجه به زمان و مكاني كه در آن مي زيسته، ازجهاتي بالا تر از اهميت كار فردوسي است. به يقين اگر ابن مقفع و ديگر مترجمان خداي نامه به زبان فارسي و عربي نبودند، شايد فردوسي منبع مكتوب ارزشمندي براي آفرينش شاهنامه در دست نداشت اما حكيم فردوسي از دو جنبة عمده بر ابن مقفع برتري دارد؛ يكي در اينكه اثر او به زبان پارسي است و ديگر اينكه جامعيت اين اثر، بسيار بيش تر از چيزي است كه در خداي نامه آمده است.