كاركرد بلاغي، هنري ضماير اين و آن در غزليات منتخب سعدي

سعدي از شاعران انگشت شماري است كه غزل هاي عاشقانه ي او اغلب از مطلع تا به مقطع عاشقانه مي ماند، و بر خلاف حافظ، به موضوع هاي ديگر نمي پردازد. غزل عاشقانه ي سعدي بيان عشق انساني و زميني و ملموس است كه در عين سرشاري از شور و احساس، والا و فاخر است. مخاطب شعر عاشقانه ي سعدي احساس فعال برون نگر است. وي همچنان كه در ديگر حوزه هاي زبان توانمندي شگفت انگيزي در استفاده از قالبيت ها و امكانات زباني از خود نشان داده، در بهره-گيري از دو واژه ي اين و آن نيز توانمندي خود را به رخ كشيده است. نتايج اين تحقيق نشان مي دهد كه از 60غزل منتخب سعدي، حدود 120بار بر دوش اين دو واژه، بار معنايي خاصي نهاده كه در عمق بخشيدن به سخن وي تأثير فراوان داشته است. شايان توجه است كه از اين 120 بار، 55 بار از صفت يا ضمير اشاره ي آن و 63 بار از صفت يا ضمير اشاره ي اين در معناي مجازي بهره برده است. 2 مورد باقي مانده، به ديگر كاربردها اختصاص يافته است. از غرض هاي مهم و برجسته ي اين دو واژه در اشعار سعدي، خوارداشت و بزرگداشت مسنداليه است؛ بر بنياد اين پژوهش، بيش از 70 درصد كاربردهاي مجازي اين دو واژه به خوارداشت و حدود25 درصد آن در مقام بزرگداشت مسنداليه بوده اند.