«عشق» و «دِه»: نگاهي تطبيقي به تصوف و دائوييسم

دائوييسم از جمله سنت هاي عرفانيست كه فاقد عنصر عشق در ارتباط با مبدأ متعال است. حال آنكه عشق الهي در تصوف بعنوان آموزۀ اصلي و عنصر مسلط اين سنت عرفاني ظهور يافته است. در مقاله حاضر، دائوييسم و تصوف با تمركز بر همين موضوع مورد مطالعه قرار گرفته اند. چنين مي نمايد كه آن دسته از سنت هاي عرفاني كه مفهوم عشق به عنوان عنصر اصلي در آن ها مشهود نيست فاقد شور و اشتياق در رابطه با مبدأ متعال باشند. پژوهش حاضر از سويي قائل به وجود هسته اي مشترك براي تجربه هاي مختلف عرفاني است، و از سوي ديگر با اين فرض كه كيفيات موجود در تجربۀ عرفاني، با توجه به آموزه هاي اصلي هر سنت عرفاني تعبير و تفسير مي شوند، در پي معرفي آموزۀ اصلي عرفان دائويي كهن بوده است كه خصوصيات پديداري تجربۀ عرفاني با تكيه بر آن تعبير شوند. «دِه» به عنوان نيرويي دروني و محركي براي نائل آمدن به مقصود انسان برين و وصول به مبدأ متعال جايگاهي ويژه در دائوييسم دارد. ارتباط بنيادين پنج كيفيت پديداري تجربه هاي عرفاني، شامل شادي، شوق، شناخت، نيستي، و جاودانگي با آموزۀ اصليِ هر يك از دو سنّت عرفانيِ تصوف و دائوييسم، يعني عشق و دِه نيز با هدف مقايسة آنها روشن خواهد شد. واژگان كليدي: دائوييسم، تصوف، عشق، دِه