الميزان‌پژوهي و بايستگي آن در رساله‌نويسي دانشگاهي علوم قرآن در ايران

تلاش‌هاي فراوان و ارزشمندي تاكنون در خصوص رساله‌نويسي تفسير الميزان در ايران انجام گرفته و ليكن يكي از آسيب‌هاي پايان‌نامه‌نويسي توجه كمتر به تفسير الميزان بوده و در اين راستا پيشنهاد تحقيق حاضر افزايش توجه قرآن‌پژوهان در مرحله رساله‌نويسي به خوانش‌هاي متعدد تفسير الميزان است. تاكيد پژوهش حاضر توجه بيش از پيش دانشجويان تحصيلات تكميلي رشته علوم قرآني دانشگاه‌هاي ايران به ظرفيت‌ها و پتانسيل‌هاي تفسير الميزان خواهد بود. علامه طباطبايي به مثابه فيلسوف علوم انساني - اسلامي، شخصيتي برخوردار از جنبه‌هاي متنوع و متعدد علمي و عملي بوده كه اين مميزه در آثار ايشان خصوصاً «تفسير الميزان» تجلي پيدا كرده است. تفسير الميزان با ويژگي‌هاي متعدد و متنوع شگفتي و تحسين انديشمندان و فرهيختگان شيعه و سني را برانگيخته و در ميان آنان به موسوعه بزرگ در تفسير قرآن، دايره المعارف قرآن و شهر حكمت شهرت يافته است. «تفسير الميزان» داراي ويژگي‌هاي مختلفي بوده كه اين اثر علمي را برجسته نموده كه از آن ميان مي‌توان به دو ويژگي «جامعيت محتوايي» و «ابتكار» علامه طباطبايي پرداخت. جامعيت محتوايي و همچنين ابتكار مطالب علمي در تفسير الميزان، ظرفيت و پتانسيل‌هاي فراواني براي رساله‌نويسي دانشگاهي در رشته علوم قرآني در ايران فراهم نموده است. پايان‌نامه جزءذاتي، لاينفك و سطحي از مطالعات دانشگاهي است كه در بيشتر موارد نخستين تجربه جدي پژوهشي دانشجويان هستند و معرف كيفيت و وضعيت آموزش و پژوهش در دانشگاه‌ها بوده كه كيفيت علمي و موقعيت دانش‌آموختگان را تضمين مي‌كند. هدف پژوهش حاضر تبيين بايستگي «الميزان پژوهي» درحوزه رساله‌نويسي دانشگاهي تحصيلات تكميلي رشته علوم قرآن در ايران خواهد بود. بر اين اساس مقاله حاضر به بررسي و تبيين بايستگي مذكور براساس معرفي چهار خوانش تفسير الميزان خواهد پرداخت. خوانش اول (طرح مباحث اجتماعي در تفسير الميزان) نمودي از جامعيت محتوايي تفسير الميزان در نظر گرفته شده و خوانش دوم (اهداف و مقاصد سوره‌هاي قرآن در تفسير الميزان)، سوم (تفسير موضوعي سوره جاثيه در تفسير الميزان) و چهارم (اخلاق پژوهش علامه طباطبايي در تفسير الميزان) نمودي از ابتكار و مباحث جديد و نوين در تفسير الميزان لحاظ شده است. بررسي چهار خوانش از تفسير الميزان به روشني بايستگي ضرورت رساله‌نويسي دانشگاهي در ايران را نمايش خواهد داد.