ترجمان دانش و آسيب‌شناسي آن: راهكارهايي براي ارتقا عملكرد پژوهشي دانشجويان علم اطلاعات و دانش‌شناسي

امروزه دغدغه اصلي سياست‌گذاران پژوهشي، حصول اطمينان از اثربخش بودن پژوهش‌هاست؛ و براي اين منظور از اصطلاح تأثير مدار استفاده مي‌كنند. تأثيرمدار بودن به‌معناي آن است كه بيشترين اهميت به ميزان اثربخشي پژوهش‌ها داده شده است. اين نكته تا جايي حائز اهميت است كه برخي صاحب‌نظران اذعان مي‌دارند: علم اگر سود نداشته باشد علم نيست ، يا علم، پژوهش، و فناوري را مفاهيمي مي‌دانند كه فقط به اثربخشي آنها در جامعه بايد توجه كرد. به دليل وجود چنين رويكردي است كه روند توليد، مصرف و كاربردپذيري اينگونه پژوهش‌ها بر جامعۀ علمي است كه شاخص ترجمان دانش در اين حوزه معنا پيدا كرده است. هرگاه علم را مانند پيكره‌اي جاندار در نظر بگيريم پژوهش و توليد اطلاعات به مثابه روح در كالبد اين پيكره جاندار است. درواقع، حفظ توان علمي يك رشته يا حرفه به جريان پژوهش و برون‌دادهاي علمي آن وابسته است. علم اطلاعات و دانش‌شناسي داراي بيش از نيم قرن سابقه دانشگاهي و مقاطع تحصيلي كارداني تا دكتري است و پژوهش جزو شرايط لازم آن به‌شمار مي‌رود. اما علي‌رغم اين سبقۀ تاريخي، برخي نوشته‌هاي جاري حاكي از آن است كه بخش عمده‌اي از دانش توليد شده در قالب پايان‌نامه‌هاي تحصيلي بلا استفاده يا فاقد ارزش پژوهشي هستند يا با تكرار مطالب پيشين فاقد نوآوري بوده و توانايي اثرگذاري و كاربردي شدن در جامعه علمي را ندارند. با توجه به اين مسئله نگارندگان بر آن شدند تا بر اساس سه مؤلفه پيشگفته توليدكنندگان (دانشجويان)، ميانجي‌ها (اساتيد و نظام دانشگاهي)، و مصرف‌كنندگان (جامعه بهره‌بردار) متغيرهايي كه در هريك از مقوله‌هاي بالا وجود دارد از طريق تحليل محتواي متون مرتبط شناسايي كنند و سپس متغيرهاي بدست آمده را از منظر دانش‌آموختگان علم اطلاعات مورد سنجش و ارزيابي قرار دهند.