جايگاه تأويل در روش تفسيري آيه‌الله جعفر سبحاني

از روش‌هاي مطرح در فهم قرآن، روش تأويل است. اگرچه هم در رهيافت سمانتيكي و هم در رهيافت هرمكنوتيكي از اين روش استفاده مي‌شود،‌اما تفادت‌هاي جدي ميان اين وجود دارد. متفكران و مفسران اسلامي كه از رهيافت سمانتكي تبعيت مي‌كنند، خود مواجهه يكساني با روش تأويل ندارند. عده‌اي به نفي كلي آن و دسته‌اي به پذيرش حداكثري اين روش نظر دارند. البته برخي نيز در حد ميانه از روش اعتدالي در به‌كارگيري از آن در تفسير و فهم قرآن بهره مي‌گيرند. استاد سبحاني در مقام يك مفسر كلامي،‌ در تفسير آيات قرآن و روايات، ضمن وفاداري به رهيافت سمانتيكي در فهم متن، از روش تأويل استفاده كرده و رويكردهاي منكر روش تأويلي و يا حتي نظرات افراطي در استفاده از اين روش را در تفسير آيات قرآن مورد نقد و ارزيابي قرار داده و افراط و تفريط و انكار آن را خلاف نگاه عقل و نقل مي‌داند. ايشان در آثار خود از گونه‌شناسي تأويل و همچنين آسيب‌شناسي گونه‌هاي مختلف تأويل ياد مي‌كنند. از مجموعه مكتوبات استاد به دست مي‌آيد كه ايشان اين روش را ضرورتي عقلاتي در فهم آيات الهي دانسته و بي‌توجهي به آن را در ساختار نظام تفسيري آسيبي جدي براي مفسر تلقي مي‌كنند. البته ابهاماتي نيز در مسئله تأويل در آثار ايشان وجود دارد. در اين تحقيق به روش توصيفي تحليلي به ضرورت و جايگاه تأويل نزد ايشان اشاره و مباني و ضوابط روش تأويل آيات را در ديدگاه اين استاد دنبال خواهيم كرد. و در نهايت ابهامات مطرح در آثارشان را در مسئله تأويل تحليل و بررسي خواهيم كرد.