ارزيابي تطبيقي روشهاي مكانيابي شهرهاي جديد در ايران (دهه 60 تا 80)

هدف اين مقاله ارزيابي روشهاي مكانيابي شهرهاي جديد در سه دهه اخير است. در اين راستا تطبيقي بين انواع روشهاي شناخته شده در حوزة تصميم گيري مسايل مكانيابي با روشهاي استفاده شده در مكانيابي شهرهاي جديد در ايران انجام شده است كه چگونگي تعيين حوزه هاي قابل قبول مكان شهر جديد، روش تعيين معيارهاي انتخاب مكان، وزن دهي به معيارها و تعيين امتياز نهايي هر گزينه محورهاي اصلي مقايسه را تشكيل مي دهند. نتايج حاصل از بررسي هشت نمونه مطالعات مكانيابي شهرهاي جديد ايران، بيانگر ً نگرشي نسبتا ساده انگارانه در مكانيابي شهرهاي جديد است، به نحوي كه روشهاي استفاده شده، در مكانيابي شهرها انطباق چنداني با روشهاي علمي متعارف مكانيابي ندارد. گرچه با گذشت زمان در فاصله دهه 60تا 80 گرايش به كاربرد روشهاي علمي مكانيابي فزوني يافته با اين حال دستاورد حوزه حرفه شهرسازي در اين زمينه كه يكي از پيچيده ترين تصميم گيري هاي فضايي به شمار ميرود ناچيز است و به نظر ميرسد عوامل مديريتي و سياسي نقش بارزي در تعيين مكان شهرهاي جديد را دارا بوده اند. نقد و ارزيابي شهرهاي جديد ميتواند از جنبه هاي گوناگون صورت پذيرد؛ ارزيابي ضرورت احداث شهرهاي جديد به عنوان گزينه هاي براي توسعه بي رويه كلانشهرها، ارتباط مكان استقرار اين شهرها با مطالعات منطق هاي و آمايشي و يا سنجش ميزان شناسايي جامعه هدف و همساني آن با ساكنين كنوني شهرهاي جديد. هدف اين مقاله صرفا ارزيابي فرايند و روشهاي مكانيابي شهرهاي جديد است. به عبارت ديگر اين مقاله مي تواند به عنوان بخشي از رويكرد انتقادي به مبحث شهرهاي جديد در ايران تلقي شود. فرضيه اصلي اين تحقيق را ميتوان به صورت زير ارايه كرد روشها و مدلهاي علمي مكانيابي در گزينش مكان شهرهاي جديد در كشور ما كاربرد محدودي داشته كه در مواردي نيز ارزيابيهاي كيفي (بدون اتكا به روشهاي علمي) منجر به مداخله سلايق و سياستهاي خاصي در تعيين مكان شده است. در اغلب اين مطالعاتفرايند علمي و تحليلي مكانيابي آشكار نيست و به نظر ميرسد فرايند مكانيابي توجيهي براي مكاني از پيش تعيين شده است .