كاربرد مدل‌هاي شاخص آماري و نسبت فراواني در تهيه نقشه حساسيت وقوع سيل؛ مطالعه موردي: حوزه آبخيز سفيدرود كردستان

سيل يكي از پديده‌هاي موجود در طبيعت بوده كه از ديرباز، بشر شاهد وقوع آن مي‌باشد. در ايران به دليل وسعت زياد، تراكم زماني و مكاني بارش‌ها در اكثر حوزه‌هاي آبخيز، همه ساله شاهد سيلاب‌هاي عظيمي مي‌باشيم. اين تحقيق جهت ارزيابي روش شاخص آماري (Statistical Index) و نسبت فراواني (Frequency Ratio) براي تهيه نقشه احتمال و حساسيت به وقوع سيل مي‌باشد. بدين منظور از پارامترهاي طبقات ارتفاعي، شيب، انحناي زمين، شاخص رطوبت توپوگرافي، توان آبراهه، فاصله از رودخانه و زمين‌شناسي و نوع اراضي در بخشي از حوزه آبخيز سفيدرود در استان كردستان انجام شد. نقشه‌هاي رقومي كليه پارامترها با استفاده از نرم‌افزارهاي ArcGIS 10.1 و SAGA GIS 2 با فرمت رستري تهيه شدند. سپس موقعيت جغرافيايي 121 نقطه سيل‌گير در منطقه تهيه گرديد. نقاط به‌صورت تصادفي به گروه‌هايي متشكل از 87 نقطه (70%) و 34 نقطه (30%) به ترتيب براي واسنجي و اعتبارسنجي تقسيم شدند. مجموعه نقاط گروه واسنجي به‌عنوان متغير وابسته و پارامترهاي تأثيرگذار بر سيل به‌عنوان متغير مستقل به روش‌هاي نسبت فراواني و شاخص آماري معرفي شدند. سپس احتمال رخداد سيل براي هر كلاس از هر پارامتر محاسبه گرديد. وزن‌هاي بدست‌آمده براي هر كلاس در سيستم اطلاعات جغرافيايي در لايه‌هاي مربوطه اعمال گرديده و در نهايت نقشه‌هاي احتمال و حساسيت به وقوع سيل منطقه مورد مطالعه به‌دست آمد. بر اساس نقشه پتانسيل، منطقه به 5 كلاس با حساسيت خيلي زياد، زياد، متوسط، كم و خيلي كم تقسيم گرديد. نتايج حاكي از آن است كه مناطق مجاور خروجي حوضه با طبقات ارتفاعي پايين و نزديك رودخانه داراي احتمال و حساسيت به وقوع سيل بالايي مي‌باشد. نتايج پژوهش حاضر نشان داد كه تكنيك حاضر به‌منظور پيش‌بيني پتانسيل خطر سيل مخصوصاً در حوزه‌هاي فاقد آمار مي‌تواند مفيد و قابل اعتماد باشد.