تبيين فضاهاي خاطره انگيز از ديدگاه پديده شناسيِ ادراكات حسي (مورد پژوهي: شهر ماسوله)

Investigating memorable spaces from the point of view of the phenomenology of sensory perception (Case study: Masouleh city)

احساس در جهان بودن و تجربه پديده‌ها از شناخت همه جانبه فرد از محيط پيرامون خود آغاز مي‌شود كه ابزار اين شناخت حواس انسان است. اين ارتباط دوسويه ميان او و جهان پيرامون موجب پديداري كيفيات فضايي مي‌شود. از آن جهت كه بازنمايي خاطره در شهرهاي تاريخي با بستري نوين ضروري مي‌نمايد، خاطره‌انگيزي را مي‌توان از جمله كيفيات فضايي برشمرد كه شناخت آن در گرو ادراكات حسي است و در شهرهايي با پيشينه تاريخي به خوبي خود را مي‌نماياند. اين پژوهش با مرور ادبيات ادراكات حسي و خاطرهانگيزي و تدوين مولفه‌هايي به عنوان شاكله و ساختار تطبيق اين كيفيات در بافت تاريخي شهر ماسوله كه قدمتي چند صد ساله دارد، در پي شناخت عوامل موجد خاطره‌انگيزي اين شهر تاريخي است تا بتواند با تاكيد بر آنان در جهت حفظ اين خصوصيات كالبدي، فعاليتي و معنايي قدم بردارد. روش اين تحقيق تطبيقي- تحليلي بوده و نوع پژوهش آن كاربردي است. در اين راستا به جهت درنظر گرفتن ديدگاه پديده‌شناسي، با حضور مستمر در محدوده مورد مطالعه و بهره‌گيري از تكنيك‌هاي برداشت ميداني و مصاحبه با افراد حاضر در مكان(ساكن و يا گردشگر)، عكاسي و فيلمبرداري اطلاعات مورد نياز جمع‌آوري شده است. يافته‌هاي تحقيق حاكي از آن است كه ذات كالبد اين شهر و ادغام آن با طبيعت اطرافش كه گونه‌اي متفاوت از معماري را رقم زده است، با ايجاد تعاريف متفاوتي از نظرگاه‌ها، بام-حياط‌ها، عناصر بساوش‌پذير، رايحه‌هاي موجود در جو و ارتباطات و تعاملات اجتماعي كه مي‌توان آنها را در سه حوزه كالبد معماري، زمينه كالبدي و كنش‌هاي زيستي قرار داد، پاسخ متفاوتي از ادراكات حسي بازديدكنندگان اين شهر تاريخي را در پي خواهد داشت و بهانه‌اي براي حضور، گردهمايي و شركت در مناسبات مختلف را رقم مي‌زند. در نتيجه آن شكل‌گيري، ثبت، تداعي و انتقال خاطراتي است كه باعث ماندگاري شهري بازمانده با پيشينه كهن مي‌شود.

The feeling of being in the world and experiencing phenomena begins with the full recognition of the individual from his environment, which is the means of this knowledge of human senses. This two-way relationship between him and the world around him creates the appearance of spatial qualities. Because the presentation of memory in historic cities is significant, being memorable can be considered as a spatial quality, which are based on sensory perceptions and well-known in cities with a historical background. This study, by reviewing the literature of sensory and memorable perceptions and formulating the components of the structure of the implementation of these qualities in the historical context of the city of Masouleh, several hundred years old, seeks to identify the memorable causes of this historic city, with the emphasis on preserving. It takes physical, functional and semantic features. The method of this research is comparative-analytic and the type of research is applicable. In this regard, in order to take into account the phenomenological point of view, with the continuous presence in the area studied and the use of field harvesting techniques and interviews with people in the place (resident or tourist), photography and filming of the required information have been gathered. Research findings suggest that the essence of the physic of city and the integration with surrounding nature, which is different from the architecture, has created different definitions of the views, roofs-yards, tactile sensation in elements, atmospheric smells, and social interactions Which can be found in three areas of the architecture, physical field, and activities, will give a different response to the sensory perceptions of visitors to this historic city and provide a prerequisite for attending, gathering and engaging in various relationships. As a result, it is the formation, recording, association and transfer of memories that preserve the relict of an ancient city.