تأثير مخارج سلامت بر شاخص توسعه انساني (HDI): يك مرور نظام‌مند

مقدمه: شاخص توسعه انساني يكي از كاربردي‌ترين شاخص ها براي اندازه‌گيري سطح توسعه‌يافتگي كشورها است كه به‌وسيله سه نماگر اميد به زندگي، پيشرفت تحصيلي و توليد ناخالص داخلي برآورد مي‌شود. در مقوله سلامت نيز كه ارتباط تنگاتنگي با پيشرفت و توسعه همه‌جانبه، رشد و توسعه اقتصادي و انساني دارد، مخارج بهداشتي نقشي كليدي را ايفا مي‌كنند بطوريكه اين هزينه‌ها در مطالعات به‌عنوان يكي از عوامل مؤثر بر شاخص توسعه انساني محسوب مي‌شوند. لذا هدف اين مطالعه بررسي اثر مخارج بهداشتي بر شاخص توسعه انساني در ايران مي باشد. روش پژوهش: مطالعه حاضر در نيمه دوم سال 1397 انجام شد و كليدواژه‌هاي مخارج سلامت، شاخص توسعه انساني، ايران، Health Expenditure، Human Development Index، HDI در پايگاه‌هاي داده بين‌المللي Google Scholar، PubMed، Scopus و پايگاه‌هاي ملي SID، Magiran، IranMedex جستجو شدند. پس از بررسي عنوان، چكيده و متن كامل مطالعات به‌دست‌آمده، تمام مقالات مرتبط با شاخص توسعه انساني و مخارج بهداشتي در ايران به زبان فارسي و انگليسي گردآوري شد. تمام مقالاتي كه در عنوان يا چكيده آن‌ها كليدواژه‌هاي ذكرشده موجود بود، وارد ليست اوليه شدند و چكيده و متن كامل آن‌ها موردبررسي قرار گرفت و ساير مقالات غير مرتبط، حذف شدند. سپس چك ليستي شامل عنوان مقاله، مكان مطالعه، زمان مطالعه، مكان نمونه‌گيري، حجم نمونه و ميزان تأثير مخارج سلامت بر شاخص توسعه انساني به‌منظور ارزيابي نهايي تهيه شد. يافته‌ها: حاصل جستجو اوليه در 6 پايگاه داده داخلي و بين‌المللي، تعداد 1105 مقاله بود كه پس از مطالعه عنوان، چكيده و متن كامل آن‌ها نهايتاً 41 مقاله واجد شرايط لازم براي ورود به مطالعه شناخته شدند. نتايج اين مطالعات نشان داد كه مخارج بهداشتي، چه در بخش دولتي و چه در بخش خصوصي بر شاخص توسعه انساني تأثير مثبت و معناداري دارد بطوريكه مي‌توان گفت هزينه‌هاي بهداشتي اثر قابل‌توجهي بر شاخص توسعه انساني داشته و سرمايه‌گذاري در اين جهت منجر به توسعه انساني خواهد شد. نتيجه‌گيري: با توجه به اثر مثبت مخارج بهداشتي بر شاخص توسعه انساني، با تلاش هرچه بيشتر در جهت تأمين اعتبارات براي بخش سلامت، بايستي موجبات بهبود شاخص توسعه انساني فراهم‌شده و در اين ميان دولت بايستي با تمركز بر توسعه و تكميل خدمات مراقبت‌هاي اوليه بهداشتي، توجه ويژه‌اي نيز بر آگاه‌سازي عمومي و ترويج اين‌گونه خدمات داشته و با افزايش كارايي و اثربخشي به خدمات خود مقبوليت بخشد.