سامان‌دهي يا سامان‌يابي: مساله كدام است؟

گسترش كمي آموزش عالي و پديده‌ي توده‌اي شدن آن، ورق تازه‌اي از تاريخ آموزش عالي بود كه پس از جنگ جهاني دوم آغاز شد و به سرعت در سراسر جهان شايع شد. در حدود دو دهه است كه گسترش كمي آموزش عالي در ايران نيز به بحثي جدي در ميان ذي‌نفعان و سياست‌گذاران آموزش عالي بدل شده است. مرور تجربه‌هاي جهاني حكايت از آن دارد كه توده‌اي شدن آموزش عالي در كشورهاي مختلف اگرچه مشكلات مشابهي را پديد آورده اما هر كدام از كشورهاي راهبردهاي متفاوتي كه ريشه در تفاوت بافت آموزش عالي كشورها دارد، را براي عبور از اين بحران برگزيده‌اند. از اين رو پژوهشي توصيفي تحليل در سه مرحله (تحليل سوات، تكنيك تاپسيس و مدل‌سازي ساختاري-تفسيري) براي پاسخ به اين سوال اساسي شكل گرفت كه چه راهبردهايي را براي بهبود سياست‌هاي گسترش كمي در ايران مي‌توان پيشنهاد كرد؟ زيرا به شهادت پژوهش‌هاي مختلف گسترش كمي آموزش عالي در ايران نيز با مشكلات عديده‌اي همراه شده است. اگرچه پژوهش حاضر به مدلي براي سامان‌يابي آموزش عالي در ايران رسيده اما واقعيت آن است تا سياست‌گذار تكليف خود را با سامان‌دهي يا سامان‌يابي آموزش عالي مشخص نكند هيچ مدل و سياستي قابل استفاده و اجرا نخواهد بود. سامان‌دهي همان سياستي است كه سياست‌گذار خود را مجاز به تجويز سياست‌هاي ابلاغي مي‌داند كه با ماهيت دانشگاه در تضاد است اما سامان‌يابي ناظر به آن دسته از سياست‌هاست كه با پاسداشت ارزش‌هاي اصيل دانشگاهي چون استقلال دانشگاهي شكل گرفته و بر مشاركت تمام بازي‌گردانان براي شكل‌گيري اين سياست‌ها تاكيد دارد.