شماره ركورد كنفرانس :
4829
عنوان مقاله :
معناشناسي «في سبيل الله» در قرآن كريم مورد پژوهي «انفاق»، «جهاد با مال» و «ايتاء ذي القربي و مساكين»
پديدآورندگان :
فقهي زاده عبدالهادي faghhizad@ut.ac.ir دانشگاه تهران , امامي دانالو حسام Hesam.e.danaloo@gmail.com دانشگاه علامه طباطبايي
كليدواژه :
معناشناسي , في سبيل الله , عن سبيل الله , سبيل المؤمنين , سبيل الطاغوت , سبيل المجرمين , روابط هم نشيني و روابط جانشيني.
عنوان كنفرانس :
دومين همايش ملي خير ماندگار (بازشناسي و ارزيابي امور خير در ايران)
چكيده فارسي :
تركيب «في سبيل الله» از عبارت هاي پربسامد قرآن كريم، دراثناي آيات گوناگون، محمل بسياري از احكام الهي قرارگرفته كه معرف ضرورت شناخت معناي آن است. واژة «سبيل» در قرآن كريم به كلمات ديگري جز «الله» نيز اضافهشده كه به دو دستة كلّي تقسيم مي شوند: 1- تركيبات با بار مثبت. 2- تركيبات با بار منفي. تركيب هايي مانند: «سَبيلِ رَبِّكَ»، «سَبيلِ الْمُؤْمِنينَ»، «سَبيلَ الرُّشْد» در دستة نخست و تركيب هايي مانند: «سَبيلِ الطَّاغُوت»، «سَبيلَ الْمُفْسِدينَ»، «سَبيلُ الْمُجْرِمينَ»، «سَبيلَ الَّذينَ لايَعْلَمُونَ» و «سَبيلَ الغَيِّ» در دستة دوم قرار دارند. در پژوهش حاضر با استفاده از معناشناسي هم زماني و روابط هم نشيني و جانشيني، روشن شد كه استعمال تركيب «سبيل الله» دربارة اعمالي مانند: «انفاق»، «جهاد با مال»، «إيتاءِ ذِي الْقُرْبى» است كه عمدتاً با صرف دارايي هاي انسان اعم از مالي و جاني باهدف فقرزدايي و افزايش رفاه و امنيت جامعه مرتبط مي شوند. برخي انگيزه ها در اين مسير عبارت اند از: آخرت گرايي، حفظ كرامت انساني، تعالي مقامات فردي و اجتماعي، باور به حاكميت الهي كه به محبوب خداوند شدن مي انجامد و ثمرة آن از ميان رفتن اضطراب هاي فرد و افزايش محبت ميان افراد جامعه است. در مقابل مسائلي مانند: دنياطلبي، تكبر، بخل، خودخواهي، ريا، غرور و پيروي از شيطان مانع گام نهادن در «سبيل الله» است. با تأمّل در مفاد آيات مشتمل بر عبارت «في سبيل الله» و بر نهادن آنها با مفاهيم: «سَبيلِ الطَّاغُوت»، «سَبيلَ الْمُفْسِدينَ»، «سَبيلُ الْمُجْرِمينَ»، «سَبيلَ الَّذينَ لا يَعْلَمُونَ» و «سَبيلَ الغَيِّ» به دست مي-آيد كه به ويژه با عنايت به بي نياز و رزّاق بودن خداوند، مدلول «سبيل الله»، به ظن غالب «سبيل عباد الله» در ايجاد زمينه هاي رفاه عمومي مؤمنان و تأمين امنيت آنان است.