ارزﯾﺎﺑﯽ ﺗﻮان اﮐﻮﻟﻮژﯾﮏ ﮐﺎرﺑﺮيﻫﺎي ﺟﻨﮕﻠﯽ و ﻏﯿﺮﺟﻨﮕﻠﯽ ﺑﺎ ﺑﮑﺎرﮔﯿﺮي ﺷﺎﺧﺺﻫﺎي اﮐﻮﺷﯿﻤﯽ و ﺗﻨﻮع ﺳﯿﺎﻧﻮﺑﺎﮐﺘﺮﻫﺎي ﺧﺎك

ﺗﻐﯿﯿﺮﮐﺎرﺑﺮي اراﺿﯽ ﯾﮑﯽ از دﺧﺎﻟﺖﻫﺎي ﻣﻬﻢ ﺑﺸﺮ در اﮐﻮﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي ﻃﺒﯿﻌﯽ اﺳﺖ، ﮐﻪ روي ﻓﺮآﯾﻨﺪﻫﺎي اﮐﻮﺳﯿﺴﺘﻢ ﺑﻪ وﯾﮋه ﺧﺎك اﺛﺮﮔﺬار اﺳﺖ. در اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ، اﺛﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﮐﺎرﺑﺮي اراﺿﯽ روي وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ، ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ و زﯾﺴﺘﯽ ﺧﺎك ﻣﻨﻄﻘﻪ ﮔﺮدﮐﻮه ﺻﺎﻓﮏ اﺳﺘﺎن ﻣﺎزﻧﺪران ﻣﻮرد ﭘﮋوﻫﺶ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر، ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري ﺧﺎك ﺑﻪ روش ﺳﯿﺴﺘﻤﺎﺗﯿﮏ-ﺗﺼﺎدﻓﯽ و از 2 ﻋﻤﻖ 0-5 و 5-10 ﺳﺎﻧﺘﯽﻣﺘﺮي اﻧﺠﺎم ﺷﺪ. در ﻣﺠﻤﻮع 240 ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺧﺎك از 6 ﮐﺎرﺑﺮي (ﺟﻨﮕﻞ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﻣﻤﺮز- اﻧﺠﯿﻠﯽ، ﺟﻨﮕﻞ ﻣﺨﺮوﺑﻪ ﻣﻤﺮز- اﻧﺠﯿﻠﯽ، ﺟﻨﮕﻞﮐﺎري ﺗﻮﺳﮑﺎ، ﺟﻨﮕﻞﮐﺎري ﺳﮑﻮﯾﺎ، آﯾﺶ رﻫﺎ ﺷﺪه و اﮔﺮوﻓﺎرﺳﺘﺮي ﺑﺎرده) در 4 ﻓﺼﻞ (ﺑﻬﺎر، ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن، ﭘﺎﯾﯿﺰ و زﻣﺴﺘﺎن) ﺗﻬﯿﻪ ﺷﺪ. ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ ﻣﯿﺰان ﮐﻠﺮوﻓﯿﻞ a، ﺗﻌﺪاد و ﺗﻨﻮع ﺳﻠﻮلﻫﺎي ﺳﯿﺎﻧﻮﺑﺎﮐﺘﺮ، ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ آﻧﺰﯾﻢﻫﺎي اورهآز، ﻓﺴﻔﺎﺗﺎز، آرﯾﻞ ﺳﻮﻟﻔﺎﺗﺎز و اﯾﻨﻮرﺗﺎز در ﮐﺎرﺑﺮيﻫﺎي ﺗﻮﺳﮑﺎ و ﺟﻨﮕﻞ ﻃﺒﯿﻌﯽ و ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﻣﯿﺰان ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ در ﮐﺎرﺑﺮيﻫﺎي آﯾﺶ، ﻣﺨﺮوﺑﻪ و ﺳﮑﻮﯾﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪ. ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺷﻤﺎرش ﺟﻨﺲﻫﺎي ﺳﯿﺎﻧﻮﺑﺎﮐﺘﺮﻫﺎ ﻧﺸﺎن داد ﻓﺮاوانﺗﺮﯾﻦ ﺟﻨﺲﻫﺎ ﮐﻪ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ در ﺗﻤﺎم ﮐﺎرﺑﺮيﻫﺎ و ﻓﺼﻮل ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪﻧﺪ ﺷﺎﻣﻞ Anabaena sp., Lyngbya sp., Nostoc sp., Oscillatoria sp., and Phormidium sp. ﺑﻮدهاﻧﺪ. در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﺮﺧﯽ از ﺳﯿﺎﻧﻮﺑﺎﮐﺘﺮﻫﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ Cylindrospermum sp., Scytonema sp., and Spirulina sp. ﺗﻨﻬﺎ در ﯾﮏ ﯾﺎ دو ﮐﺎرﺑﺮي و ﺑﺮﺧﯽ ﻓﺼﻮل دﯾﺪه ﺷﺪﻧﺪ. ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ارزﯾﺎﺑﯽ ﻧﻬﺎﯾﯽ ﺗﻮان اﮐﻮﻟﻮژﯾﮏ ﮐﺎرﺑﺮيﻫﺎ ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪ ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎي ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ ﺷﺎﺧﺺ ﮐﯿﻔﯿﺖ ﺧﺎك، ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺒﯽ (AHP) ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ. ﺑﻬﺮهﮔﯿﺮي از AHP اﯾﻦ اﻣﮑﺎن را ﻓﺮاﻫﻢ ﺳﺎﺧﺖ ﮐﻪ ﺑﺘﻮان ﺑﺎ اﻧﺪازهﮔﯿﺮي، ارزش-دﻫﯽ و اﻟﻮﯾﺖﺑﻨﺪي ﻣﺸﺨﺼﻪﻫﺎي ﺣﺴﺎس و دﻗﯿﻖ ﺑﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﮐﺎرﺑﺮي، ﺗﻮان اﮐﻮﻟﻮژﯾﮏ ﻣﻨﻄﻘﻪ از ﻧﻈﺮ ﺳﻼﻣﺖ و ﮐﯿﻔﯿﺖ ﺧﺎك را ﻣﻮرد ارزﯾﺎﺑﯽ ﻗﺮار داد و اﻣﮑﺎن ﮔﺰﯾﻨﺶ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﮐﺎرﺑﺮيﻫﺎي ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺷﺮاﯾﻂ روﯾﺸﮕﺎﻫﯽ و ﻧﻮع ﭘﻮﺷﺶ اﻋﻢ از ﭘﻬﻦ-ﺑﺮگ، ﺳﻮزﻧﯽﺑﺮگ، آﯾﺶ و اﮔﺮوﻓﺎرﺳﺘﺮي را ﻓﺮاﻫﻢ آورد. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ارزﯾﺎﺑﯽ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ در ﺑﯿﻦ ﮐﺎرﺑﺮيﻫﺎ ﺑﻌﺪ از ﺟﻨﮕﻞ ﻃﺒﯿﻌﯽ، در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺟﻨﮕﻠﯽ ﺗﺨﺮﯾﺐ ﯾﺎﻓﺘﻪ ﺷﻤﺎل ﮐﺸﻮر اﺳﺘﻘﺮار ﮔﻮﻧﻪ درﺧﺘﯽ ﺗﻮﺳﮑﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﮔﻮﻧﻪ ﻣﻨﺘﺨﺐ در ﮐﺎرﺑﺮيﻫﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺟﻬﺖ ﺑﻬﺒﻮد ﮐﯿﻔﯿﺖ و ﺳﻼﻣﺖ ﺧﺎك ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد.