ﻧﻘﺶ ﻓﺮم ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻓﺴﻔﺮ رﺳﻮﺑﺎت ﺑﺮ ﭘﺪﯾﺪه ﺷﮑﻮﻓﺎﯾﯽ ﺟﻠﺒﮑﯽ در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺟﻨﻮﺑﯽ درﯾﺎي ﺧﺰر

در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ، ﻏﻨﯽ ﺳﺎزي اﻧﺴﺎن ﺳﺎﺧﺖ (ﻏﻨﯽ ﺷﺪﮔﯽ ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي) درﯾﺎﭼﻪ ﻫﺎ و ﺳﺘﻮن آﺑﯽ ﯾﮑﯽ از ﻣﺸﮑﻼت ﺟﻬﺎﻧﯽ ﮐﯿﻔﯿﺖ آب و ﺳﻼﻣﺖ آﺑﺰﯾﺎن ﯾﮏ اﮐﻮﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﮔﺮدد. اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي (ﺧﺼﻮﺻﺎ ﻧﯿﺘﺮوژن و ﻓﺴﻔﺮ) در درﯾﺎﭼﻪ ﻫﺎ اﻏﻠﺐ ﺳﺒﺐ ﺗﻐﯿﯿﺮات زﯾﺎدي ازﻗﺒﯿﻞ ﺷﮑﻮﻓﺎﯾﯽ ﺟﻠﺒﮑﯽ و ﻏﯿﺮه ﻣﯽ ﮔﺮدد. ﻫﺪف از اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻧﻘﺶ ﻓﺮﻣﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻓﺴﻔﺮ رﺳﻮﺑﺎت در وﻗﻮع ﺷﮑﻮﻓﺎﯾﯽ ﺟﻠﺒﮑﯽ در ﺣﻮزه ﺟﻨﻮﺑﯽ درﯾﺎي ﺧﺰر ﺑﻮده اﺳﺖ. در اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺗﻌﺪاد 48 ﻧﻤﻮﻧﻪ رﺳﻮب ﺳﻄﺤﯽ در ﭼﻬﺎر ﻧﯿﻢ ﺧﻂ (ﺑﻨﺪر اﻧﺰﻟﯽ، ﺗﻨﮑﺎﺑﻦ، ﺑﻨﺪر ﻧﻮﺷﻬﺮ و ﺑﻨﺪر اﻣﯿﺮآﺑﺎد) و ﺳﻪ ﻋﻤﻖ 5)، 10 و 20 ﻣﺘﺮ) ﻃﯽ ﭼﻬﺎر ﻓﺼﻞ ﺟﻤﻊ آوري ﮔﺮدﯾﺪ. ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ در ﻣﯿﺎن ﺳﻪ ﻓﺮم ﻓﺴﻔﺮ ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮس (ﻓﺴﻔﺮﺟﺬب ﺳﻄﺤﯽ، ﻓﺴﻔﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ آﻫﻦ و ﻓﺴﻔﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ آﻟﻮﻣﯿﻨﯿﻢ) ﻓﺴﻔﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ آﻫﻦ و ﻓﺴﻔﺮ ﺟﺬب ﺳﻄﺤﯽ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ و ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ درﺻﺪ را دارا ﺑﻮده اﻧﺪ، ﺑﻄﻮري ﮐﻪ اﺷﮑﺎل ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻓﺴﻔﺮ در رﺳﻮﺑﺎت ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ Org-P Fe-P Al-P Adsorbed-P Ca-P ﺛﺒﺖ ﮔﺮدﯾﺪ. ﻣﯿﺰان اﻧﺘﺸﺎرﻓﺴﻔﺮ ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮس ﺑﻪ دﻣﺎ، ﺷﻮري، اﮐﺴﯿﮋن ﻣﺤﻠﻮل، pH و ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ اﮐﺴﯿﺪاﺳﯿﻮن و اﺣﯿﺎء واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ. ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ در ﺧﺼﻮص ﺟﺬب و رﻫﺎﺳﺎزي ﻓﺴﻔﺮ ﺟﺬب ﺳﻄﺤﯽ، ﻓﺴﻔﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ آﻫﻦ (Fe-P) و ﻓﺴﻔﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ آﻟﻮﻣﯿﻨﯿﻢ (Al-P) ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻋﺎﻣﻞ دﻣﺎ، ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ اﮐﺴﯿﺪاﺳﯿﻮن اﺣﯿﺎء و pH ﻧﻘﺶ ﺑﺎرزي را ﻧﺸﺎن داده اﻧﺪ. ﻓﺴﻔﺮ ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮس ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺤﻠﻮل اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﯽﺷﻮد ﻏﺎﻟﺒﺎ ﻓﺴﻔﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ اﮐﺴﯿﺪﻫﺎي ﻣﻨﮕﻨﺰ و ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎدي ﻓﺴﻔﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ اﮐﺴﯿﺪﻫﺎي آﻫﻦ (Fe-P) اﺳﺖ. ﻧﺘﯿﺠﻪ اﯾﻨﮑﻪ، رﺳﻮﺑﺎت درﯾﺎي ﺧﺰر ﺑﺎ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ رﻫﺎﺳﺎزي ﻓﺴﻔﺮ ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮس، در ﺻﻮرت ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﺪن ﺳﺎﯾﺮ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺤﯿﻄﯽ (از ﻗﺒﯿﻞ دﻣﺎ آب، ﻧﺴﺒﺖ ﻫﺎي ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي، ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎد و ﻏﯿﺮه) اﻣﮑﺎن ﺷﮑﻮﻓﺎﯾﯽ ﺟﻠﺒﮑﯽ وﺟﻮد ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ. ﺑﻄﻮرﯾﮑﻪ در ﺣﻮزه ﺟﻨﻮﺑﯽ درﯾﺎي ﺧﺰر ﮐﺸﻨﺪه ﺷﯿﺮي در ﻃﯽ ﺳﻪ ﺳﺎل ﺑﻮﻗﻮع ﭘﯿﻮﺳﺖ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ در ﻃﯽ ﺳﺎﻟﻬﺎي اﺧﯿﺮ ﺣﺘﯽ ﺷﮑﻮﻓﺎﯾﯽ ﮐﻼدوﻓﺮا در ﺳﻮاﺣﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮔﺮدﯾﺪ.