ﺑﺮرﺳﯽ ﭘﺮوﻓﺎﯾﻞ ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﯿﺘﯽ ﺳﯿﺎﻧﻮﺑﺎﮐﺘﺮي ﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر دﺳﺘﻪﺑﻨﺪي و ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ آنﻫﺎ

ﺳﯿﺎﻧﻮﺑﺎﮐﺘﺮيﻫﺎ، ﻗﺪﯾﻤﯿﺘﺮﯾﻦ ﭘﺮوﮐﺎرﯾﻮتﻫﺎي ﻓﺘﻮﺳﻨﺘﺰﮐﻨﻨﺪه روي زﻣﯿﻦ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ. اﯾﻦ ﻣﯿﮑﺮوارﮔﺎﻧﯿﺴﻢﻫﺎ ﺑﻪﻃﻮر ﮔﺴﺘﺮده در ﺧﺎكﻫﺎي ﻃﺒﯿﻌﯽ، آبﻫﺎي ﺷﯿﺮﯾﻦ و زﯾﺴﺘﮕﺎهﻫﺎي درﯾﺎﯾﯽ ﺗﻮزﯾﻊ ﺷﺪهاﻧﺪ و داراي ﺗﻨﻮع ﻣﻮرﻓﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪاي ﻫﺴﺘﻨﺪ. اﻣﺮوزه ﺳﯿﺎﻧﻮﺑﺎﮐﺘﺮي ﻫﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﻣﻨﺒﻊ از ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﻓﻌﺎل ﺑﯿﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ ﻣﺜﻞ ﻓﯿﮑﻮﺑﯿﻠﯽ ﭘﺮوﺗﺌﯿﻦﻫﺎ،ﮐﺎرﺗﻨﻮﺋﯿﺪﻫﺎ و اﺳﯿﺪﻫﺎي ﭼﺮب((1 ﮐﻪ ﺧﺎﺻﯿﺖ آﻧﺘﯽ اﮐﺴﯿﺪاﻧﺖ،ﺿﺪ ﺳﺮﻃﺎن وﺿﺪاﻟﺘﻬﺎب دارﻧﺪ، در ﺻﻨﺎﯾﻊ ﻏﺬاﯾﯽ و داروﯾﯽ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ(.(2 در اﯾﺮان ﺗﺎﮐﻨﻮن ﺑﯿﺶ از50 ﻧﻮع ازﺟﻨﺲﻫﺎ وﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﯿﺎﻧﻮﺑﺎﮐﺘﺮيﻫﺎ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ((3 ﮐﻪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﺎل ﻣﻄﺎﻟﻌﻪاي ﺑﺮ روي ﭘﺮوﻓﺎﯾﻞ ﮐﺎرﺗﻨﻮﺋﯿﺪي آنﻫﺎ ﺻﻮرت ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ. دراﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﭘﺮوﻓﺎﯾﻞ ﮐﺎرﺗﻨﻮﺋﯿﺪي 13 ﺳﯿﺎﻧﻮﺑﺎﮐﺘﺮي ازﮔﻮﻧﻪﻫﺎ و ﺟﻨﺲ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ از ﻧﻘﺎط ﻣﺨﺘﻠﻒ اﯾﺮان ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده ازﮐﺮوﻣﺎﺗﻮﮔﺮاﻓﯽ ﻣﺎﯾﻊ ﺑﺎ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺑﺎﻻ-((HPLCﺟﻔﺖ ﺷﺪه ﺑﺎ دﺗﮑﺘﻮرﻫﺎي اﺳﭙﮑﺘﺮﺳﮑﻮﭘﯽ ﺟﺮﻣﯽ (MS) وﻓﺮاﺑﻨﻔﺶ-ﻣﺮﺋﯽ (UV-VIS) ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر دﺳﺘﻪﺑﻨﺪي و ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﮔﻮﻧﻪاي ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻣﻘﺪار ﮐﺎرﺗﻨﻮﺋﯿﺪﻫﺎ را دارد ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮارﮔﺮﻓﺖ.دﺳﺘﻪ -ﺑﻨﺪي اﯾﻦ ﺳﯿﺎﻧﻮﺑﺎﮐﺘﺮي ﻫﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده ازاﺑﺰارﮐﻤﻮﻣﺘﺮﯾﮑﺲ و روش ﻫﺎي PCA و Clustering ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﻧﺮم اﻓﺰارﻫﺎي PLS و MATLAB اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ ،ﮐﻪ درﻧﻬﺎﯾﺖ اﯾﻦ ﺳﯿﺎﻧﻮﺑﺎﮐﺘﺮي ﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﻪ ﺧﻮﺷﻪ ﻋﻤﺪه ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺷﺪﻧﺪ. ﻧﺘﺎﯾﺞ ﮐﯿﻔﯽ ﺣﺎﺻﻞ از اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ ﮐﻪ ﻫﻤﻪ ي اﯾﻦ 13ﺳﯿﺎﻧﻮﺑﺎﮐﺘﺮي داري ﭼﻬﺎرﮐﺎرﺗﻨﻮﺋﯿﺪ ﻋﻤﺪه ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺘﺎﮐﺎروﺗﻦ،زﺋﺎﮔﺰاﻧﺘﯿﻦ،ﻟﯿﮑﻮﭘﻦ و ﻟﻮﺗﺌﯿﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ. در آﺧﺮ ﭘﺲ از اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي ﻣﻘﺪار ﺑﺘﺎﮐﺎروﺗﻦ و زﺋﺎﮔﺰاﻧﺘﯿﻦ در اﯾﻦ 13 ﺳﯿﺎﻧﻮﺑﺎﮐﺘﺮي، ﻣﺸﺨﺺ ﮔﺮدﯾﺪ ﮐﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي از ﺟﻨﺲ ﺧﺰه ﺑﺎﻻرو((Anabaena ﺣﺎوي ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻣﻘﺪار ﺑﺘﺎﮐﺎروﺗﻦ((%9/65±0/19 و ﮔﻮﻧﻪ اي ازﺟﻨﺲ((Anabaena oscillarioides ﺣﺎوي ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻣﻘﺪار زﺋﺎﮔﺰاﻧﺘﯿﻦ((%2/075±0/5 اﺳﺖ.