زمين‌شناسي و پتروگرافي دولوميت‎‌هاي ميزبان كانه‌زايي آهن در سازند باروت، منطقه قارابلاغ- غرب زنجان

شناسايي ويژگيهاي پتروگرافي دولوميت‎هاي ميزبان كانه زائي آهن در سازند باروت- منطقه قارابلاغ زنجان در نوشتار پيش رو مورد بحث قرار گرفته است. منطقه قارابلاغ كه دولوميت هاي كامبرين پيشين در آن ميزبان كانه‌زايي آهن مي‌باشند در 44 كيلومتري غرب زنجان واقع شده است. محدوده مورد مطالعه از نظر تقسيمات پهنه هاي ساختاري ايران زمين در بخش‌هاي شمال غربي پهنه ايران مركزي قرار دارد. از ديدگاه زمين‌شناسي ناحيه اي، سازند هاي رخنمون يافته در محدوده مورد مطالعه متعلق به دوران هاي پركامبرين پسين، پالئوزوئيك (كامبرين و پرمين)، مزوزوئيك (ژوراسيك) و سنوزوئيك مي باشند كه از قديم به جديد در برگيرنده سازند هاي بايندر، باروت، زاگون، لالون، روته، شمشك، زيارت، بخش زيرين سازند كرج و نهشته هاي آواري سخت نشده پليستوسن به همراه توده نفوذي گرانيتي است كه در سازند باروت نفوذ كرده است. منطقه قارابلاغ در نقشه زمين شناسي ۱:۱۰۰۰۰۰ زنجان ميان طول هاي ʺ20 ʹ5 ˚۴۸ تا ʹ8 ˚۴۸ و عرض هاي ʺ40 ʹ۳9 ˚۳۶ تا ʺ15 ʹ40 ˚۳6 قرار دارد. كانه زايي اصلي آهن كه در داخل دولوميت هاي سازند باروت قرار گرفته است شامل گوتيت و كانه زائي فرعي شامل پيرولوزيت، باريت مي باشد. ساخت توده معدني به صورت لايه اي است. بافت هاي مشاهده شده شامل بافت هاي كلوفرم، جعبه اي، رگه اي و جزيره اي يا بازماندي مي‌باشند. پس از انجام مطالعات صحرايي و مشاهده تركيب سنگ شناسي محدوده مورد مطالعه مشخص گرديد كه سنگ ميزبان كانه‌زائي با آنچه كه در نقشه زمين‌شناسي به نام سازند سلطانيه معرفي شده است داراي ويژگي‌ها و خصوصيات متفاوتي مي‎باشد. اين شواهد بيشتر با ويژگي‌هاي سازند شيلي و ماسه سنگي همراه با ميان لايه‌هاي كربناته سازند باروت مطابقت دارد. سازند باروت ميزبان كانه زائي آهن در محدوده مورد مطالعه مي باشد كه عمدتاً شامل شيل ها و ماسه سنگ هاي آركوزي قرمز رنگ با ميان لايه‌هاي كربنات (دولوميت هاي متوسط تا ضخيم لايه) است. كانه زائي آهن به شكل لايه اي و هم‌شيب با بخش دولوميتي اين سازند رخ داده است. با توجه به مطالعات ميكروسكوپي سنگ ميزبان اكثر دولوميت هاي سازند باروت در اين منطقه از نوع دولوميكرواسپارايت است كه به ‎صورت بلورهاي بي‌شكل و هم‌اندازه (20تا40ميكرون) دولوميت مشاهده مي شوند. در اكثر نمونه‎ها دولوميت‎هاي زمينه، ساختاري برشي دارند. در مقاطع تهيه شده از سنگ ميزبان شكستگي‌ها و حفراتي مشاهده مي‌شود كه توسط كربنات‌ها (دولوميت‎ هاي شكل دار و بي‌شكل همراه با مقادير كمتر كلسيت) و به ميزان كمتر سيليس پر شده‎اند. در بعضي مقاطع اشكالي شبيه پيزوئيد مشاهده مي‌شود كه تقريبا كل مقطع را دربرگرفته‌اند. حضور اين اشكال احتمالا بيانگر خشكي‌زايي و محيط جزرو مدي در طي رسوبگذاري بخش هاي كربناته سازند باروت در منطقه مورد مطالعه مي‌باشد. با توجه به اين شواهد به احتمال زياد محيط تشكيل كربنات هاي دولوميتي شده متعلق به بخش‌هاي كم عمق دريا (شامل ‌اينترتايدال و‌ ابتداي ساب‌تايدال)‌ است. فراواني تخلخل در برخي از مقاطع نازك ميكروسكوپي تا حدود 10 درصد نيز مشاهده شده است. در يكي از مقاطع ائيد به ميزان فراوان شناسايي شده است كه اكثر اين ائيدها حل شده‌اند و به صورت حفرات كره‎اي شكل تو خالي مشاهده مي‌شود. در مواردي ائيدها ساختارهاي داخلي را نشان مي دهند كه بر روي آنها كانه زائي صورت گرفته است. اين كانه‌زائي به رنگ قهوه‎اي تيره مشاهده مي‎شود. درصد تخلخل در اين مقطع 10 تا 15 درصد بوده كه حاصل انحلال زمينه سنگ و ذرات مي‌باشند (تخلخل ثانويه).