مطالعه نقوش روي مهر هاي اوليه در فلات مركزي ايران (هزاره چهارم و پنجم قبل از ميلاد )

مهر در ايران از هزاره پنجم قبل از ميلاد ظهور نموده و در سطح وسيع مورداستفاده بوده است.قديمي ترين مهر هاي ايران از تپه هاي باستاني مثل تپه گيان ، تپه حصار ، تپه سيلك ، تل باكون و نيز از نواحي جنوب و جنوب غربي ايران مثل شوش لايههاي A و B بدست آمده اند.پژوهش حاضر با تكيه بر بررسي 168 نمونه مهر بدست آمده از نواحي ذكر شده تلاش دارد تا با ديدگاه تحليلي و شيوه مطالعه تطبيقي(عرضي)به بررسي نقوش به كاررفته بر رويمهرها بپردازد.اهداف مطالعه طبقه بندي نقوش و همچنين تحليل نمادشناسانه محتواي نقوش است. اين گونه از مهرها در زمره قديمي ترين اشيايي قرارمي گيرند كه توسط افراد اجتماع هاي اوليه استفاده شدهاند. مطالعه مهرها نشان مي دهد كهنقوش به كار رفته بر روي اين مهر ها متنوع بوده و نمادي از اعتقادات اين مردم است.مهم ترين نكته اين است كه در اغلب تمدنهاي شرق، مهرهاي اوليه با نقوش خام و ساده هندسي تزيين شدهاند، اما مهرهاي ايران با انواع متنوع تر نقشمايه ها زينت يافته اند. اين نقشمايه ها را مي توان در سه گروه نقوش هندسي، حيواني و انساني طبقه بندي و مطالعه نمود.در هزاره چهارم و پنجم قبل از ميلاد نقوش بيشتر هندسي و انتزاعي بوده است و در برخي موارد از تركيب نقوش هندسي و حيواني در كنار يكديگر نيز استفاده شده است.سير تكاملي در شيوه استفاده از نقشها مشهود است، به نحوي كه به ترتيب اولويت زماني نقوش هندسي، سپس نقوش حيواني و در حدود نيمه هاي هزاره چهارم مي توان آثار اندكي از استفاده نقوش انساني را بر روي اين مهر ها بدست آورد.