مقايسه تطبيقي تصويرسازي علمي نسخه الحشايش آستان قدس رضوي با تصاوير عيني گياهان دارويي

آنچه در قرون اوليه اسلامي قابل مشاهده است رشد تصويرسازي علمي در مناطق اسلاميست كه دليل آن را مي توان با علاقه مسلمانان به متون علمي مرتبط دانست. مسلمانان صدر اسلام از طريق ترجمه متون علمي تمدن هاي مغلوب و همسايه به منبعي عظيم از متون علمي دست يافتند كه اين متون نيازمند تصاويري بود تا مخاطب تشنه علم را سيراب كند. در تصويرسازي علمي ، آنچنان كه از عنوانش برمي آيد؛ مطالب نا آشنا و پيچيده علمي، از طريق تصاوير براي مخاطب قابل فهم مي گردد. هنرمند در اين نوع از تصويرسازي ضمن اشراف نسبي بر متن علمي نيم نگاهي نيز بر جذابيت صوري كتاب داشته تا اشتياق مخاطب را براي مطالعه افزون كند؛ هر چند شاخصه اصلي در اين نوع از تصويرسازي، ميزان ارادت تصويرساز به متن علمي است. كتابالحشايش(نسخۀگران‌قدرمحفوظ درگنجينه آستان قدس) ترجمۀعربي مهران بن منصور بن مهران از روي ترجمۀ سرياني حنين بن اسحاق عبادي (260-194 ه.ق)، تأليف ديوسكوريدس پزشك، گياه‌شناس و داروشناس يوناني كه دربارۀخوراكي‌هاي درماني و به ‌ويژه داروهاي ساده يا مفردكاني، جانوري و به ويژه گياهي است. پژوهش حاضر نشان مي دهد كه تصويرگر نسخۀ الحشايش آستان قدس در تصوير سازي گياهان ناآشنا، بدون آنكه از روي طبيعت الگو برداري كند، به كمك تخيل خود از روي اوصاف گياهان و يا به تقليد از كار پيشينيان اقدام به تصويرسازي كرده است. هدف اصلي تصويرساز ، زيبا سازي و آرايش ترجمه ها و متون خشك و گاهي نامفهوم بوده تا نشان دادن تصوير واقعي گياهان. نگارنده گان از طريق مطالعه تطبيقي نسخه ها در كنار توصيف و تحليل تاريخي تصاوير به نتايج تحقيق دست يافته اند.