بررسي جايگاه نمادين منبر در فرهنگ اسلامي با تكيه بر منبرهاي شاخص ايران

«منبر» به عنوان يك وسيله كاربردي همواره در فرهنگ اسلامي جايگاه ويژه اي داشته است. اهميت و جايگاه اين وسيله در طول تاريخ، هنرمندان را برآن داشته تا همواره به اين وسيله نگاه ويژه اي داشته باشند و آثار ارزشمندي را خلق كرده و به يادگار گذارند كه امروزه مطالعه و پژوهش بر روي اين آثار جايگاه فرهنگي و اجتماعي آن را در دوران مختلف نشان مي-دهد. از جمله يكي از بهترين مجموعه هاي هنر ايران، منبرهاي به جاي مانده از دوران اسلامي است كه هر يك نشانگر شاخصه هاي هنري و فرهنگي و كاركرد هاي مختلف آن مي باشد. اما بررسي منابع نشان مي دهد همواره منبر به عنوان يك وسيله كاربردي متشكل از چند پله و نشيمنگاه معرفي و تعريف شده است و تنها به كاركرد ظاهري آن توجه شده كه آن استفاده براي وعظ واعظ و خطيب مي باشد. اين پژوهش با مطالعه بر روي منبرهاي شاخص ايران كه بخش مهمي از هنر دوران اسلامي است درصدد است، تفسيري نمادين در جهت درك بهتري از معناپذيري جايگاه آن در فرهنگ اسلامي نسبت به تعاريف آن در كتب مختلف ارائه دهد. بدين منظور ابتدا به بيان تعاريف منبر در كتب مختلف پرداخته و سپس با بررسي چند نمونه شاخص از منبرهاي ايران به تعيين و تفسير نمادين و رويكردهاي مختلف كاركرد آن مي پردازد. منبرهاي مورد پژوهش در اين مقاله هريك جزء آثار فاخر و ارزشمند هنر اسلامي است كه امروزه در موزه ها و مجموعه هاي تاريخي ايران نگهداري مي شوند.