تحليل و بررسي جايگاه رمزپردازي در هنر اسلامي

يكي از جنبه‌هاي جذاب هنر اسلامي، اسليمي‌ها و نقوش هندسي است كه همواره محققان اين عرصه، پيرامون آن‌ها اختلاف نظر داشته‌، برخي آن‌ها را معنادار و برخي نيز كاربرد آن‌ها را صرفاً تزييني دانسته‌اند. مسأله رمزپردازي در هنر اسلامي بيشتر با بررسي اين نقوش گره خورده است. اين موضوع به دو صورت در هنر اسلامي قابل بررسي است: صورت نخست اين است كه اصل بكارگيري رمز مورد توجه قرار گرفته و به جايگاه آن در هنر اسلامي پرداخته شود و از منظر اثباتي يا سلبي مورد بررسي قرار گيرد. صورت دوم بررسي، تبيين و چگونگي تفسير مولّفه‌هايي است كه در هنر اسلامي مي‌توانند به عنوان رمز تلقي شوند. اين پژوهش ناظر به مرحله نخست و در صدد پاسخ به اين سؤال است كه آيا اصل وجود رمزپردازي در هنر اسلامي قابل اثبات است؟ چگونه؟ در اين پژوهش جهت نيل به مطلوب از روش توصيفي- تحليلي و شيوه گردآوري كتابخانه‌اي استفاده شده است. با توجه به شواهد موجود از طريق پيوند هنر اسلامي با جهانبيني اسلامي و قرآن و همچنين پيوند مستحكم آن با حكمت، اصل رمزپردازي در هنر اسلامي تبيين شده است؛ لذا مي‌توان رمزپردازي را به عنوان يكي از مؤلفه‌هاي هنر اسلامي و شيوه‌اي براي بيان هنري در هنر اسلامي دانست و با توجه به اين ويژگي، هنر اسلامي هنري معنادار خواهد بود و به دليل پيوند وثيقش يا دين اسلام و حكمت اسلامي مي‌توان مؤلفه‌هاي نمادين آن را بر اساس اين دو مبنا تحليل نمود.