مطالعه ميزان تاثير تفكرات معتزله و اشاعره در تزئينات شاهنامه فلورانس

تقريبا يك قرن پس از اسلام، با ظهور فرق مختلف اسلامي و كشمكش هاي فكري - عقيدتي و نيز پس از ترجمه متون يوناني و تزريق فلسفه به مباني دين، هنر به عنوان جايگاهي بلند مرتبه براي ظهور اين گرايش هاي مذهبي در دوران خلافت امويان و عباسيان، ويژگي هاي خاصي بر خود گرفت. شناخت اين تاثيرات بر نقوش تزييني، راهي است براي آشنايي هر چه بيشتر دنياي هنر و هنرمند و دغدغه هاي فكري - عقيدتي او براي ايجاد اثر. يكي از اين آثار قابل پژوهش، شاهنامه فلورانس است. اين اثر قديمي‌ترين نسخه موجود شاهنامه است كه تقريبا دويست سال پس از فردوسي استنساخ شده و از آنجا كه تاكنون نقوش و آرايه هاي تزييني آن، با توجه به علوم عقلي و نقلي رايج در زمانش مورد مطالعه قرار نگرفته، اين پژوهش صورت انجام پذيرفته است. در تدوين مطالب پژوهش، از توصيف پيشاشمايل نگارانه استفاده شده است. هدف پژوهش، شناسايي تفكرات مذهبي رايج در قرون ششم و هفتم هجري و تاثيرات آن بر روي آرايه هاي تزييني غالب در نقوش شاهنامه فلورانس است. علاوه بر اين، آرايه هاي صفحات شاهنامه با ديگر نمونه هاي هنري اين دوره مقايسه شده و نيز تطبيق شيوه كتاب آرايي سلجوقي با اين نسخه صورت گرفته است. اين ويژگي ها عبارتند از: شيوه كتابت، تذهيب، قطع عمودي، كتابت با قلم نسخ، كتيبه‌هاي كوفي تزئيني با مضامين دعايي، جدول كشي شنگرفي و متقارن در كنار نقش مايه هاي گياهي نيمه طبيعي طلايي محرر شده كه نشان از مباني فكري - عقيدتي متمايل به تصوف دارد. اين تفكرات همراه با تساهل مذهبي، در اواخر خلافت عباسي، به وجود آمده و بعدا در دوره مغول قوام مي گيرد.