بازنمايي هويت ملّي در آثار نقاشي خط فرامرز پيلارام

The representation of national identity in the calligraphy-painting works of Faramarz Pilaram

هنر همچون آينه اي است كه هويت ملّي يك سرزمين را انعكاس مي دهد. علاوه بر آن، شيوه اي براي بازيابي هويت و حفظ گذشته ي يك كشور نيز به شمار مي آيد. به عبارتي، پيوند هنر و هويت امري اجتناب ناپذير محسوب مي شود و در اين ميان، هنرمند به عنوان فردي كه بي واسطه با هنر سر و كار دارد، نقش بسزايي در بازنمايي هر چه بهتر هويت ملّي سرزمين خود ايفا مي كند. بنابراين، شكل گيري مكتب سقاخانه در دهه ي سي و چهل كه آفرينش اثر هنري با هويت دغدغه ي هنرمندان بود، نقطه ي عطفي در تاريخ هنر ايران به شمار مي آيد. مكتبي كه بر سنت ها و استفاده از مؤلفه هاي تاريخي و فرهنگي گذشته ي ايران به شيوه اي نوين تأكيد داشت. همزمان با اين مكتب، در خوشنويسي نيز نوآوري قابل توجهي صورت گرفت و با تلفيق خط و نقش سبكي به نام نقاشي خط پديد آمد كه هنري اصيل و ايراني است. مقاله ي حاضر با هدف بررسي مفهوم هويت ملّي و تأثير آن بر شكل گيري سبك نقاشي خط و ارتباط اين مفهوم با آثار فرامرز پيلارام انجام گرفته است. به دليل ارتباط تنگاتنگ هنرهاي سنتي با عرفان، در اين مقاله ي توصيفي- تحليلي كه به شيوه ي كتابخانه اي و با استفاده از جمع آوري مستندات تاريخي نوشته شده، تجزيه و تحليل آثار منتخب فرامرز پيلارام بر مبناي هندسه و عرفان ايراني انجام گرفته است. بررسي هاي انجام شده حاكي از آن است كه سبك نقاشي-خط به علت پيوند عميق با هنر اسلامي و عرفان ايران، مي تواند به عنوان نمونه ي بارزي از هنري بااصالت و ايراني تلقي شود و در نتيجه قابليت آن را دارد كه مفهوم هويت ملّي را به بهترين شكل القا نمايد.