نقد فرماليستي سه نگاره جامع التواريخ با محوريت حضرت محمد (ص)؛ وحي، حل مشكل سنگ سياه در كعبه توسط حضرت محمد، معراج

A Formalist Critique of Three Iranian Paintings from Jami`al-Tawarikh Centering on Prophet Muhammad (the Revelation, the Solving of the Black Stone Dispute in Kaaba by Prophet Muhammad, and the Ascension)

جامع التواريخ اثري است تاريخي، تأليف رشيدالدين فضل الله همداني وزير غازان خان كه به بررسي سير تاريخي از حضرت آدم (ع) تا آخرين سلاطين دوره ايلخاني پرداخته،و همان زمان در چندين نسخه مصور شده است . مورخين اغلب نگاره هاي آن را متأثر از نقاشيهاي ايراني، چيني،بودايي و بيزانسي دانسته اند. تعدادي از نگاره هاي اين كتاب با موضوعيت پيامبر اسلام (ص) است. تصوير پيامبر (ص) براي اولين بار در هنر اسلامي در دست نوشته هاي جامع التواريخ آورده شده است. هدف از اين پژوهش، نقد فرماليستي سه نگاره جامع التواريخ است. در اين نوع نقد، فرم تأثير قابل توجهي در انتقال محتواي آثار دارد.بنابراين، مقاله حاضر با اين فرض كه فرم در انتقال محتواي نگاره هاي جامع التواريخ تأثيرگذار بوده است و با روش توصيفي-تحليلي و تكيه بر منابع كتابخانه اي و اسنادي مي كوشد به بررسي و نقد فرماليستي سه نگاره وحي، حل مشكل سنگ سياه در كعبه توسط حضرت محمد(ص) و معراج بپردازد. از يافته هاي مهم پژوهش مي توان به مواردي همچون فرم نگاره ها در دو شكل انساني و هندسي و اينكه فرم پيكره حضرت محمد (ص) در تمامي نگاره ها به اندازه ساير پيكره ها است،با اين تفاوت كه فرم پيكره حضرت محمد (ص) تقريباْ در مركزيت با گرايش به سمت چپ يا راست مركز توجه تصوير شده است، اشاره نمود.