نگاهي به باهم‌آيي اسماءالحسني در قرآن: رويكرد زبانشناختي

با هم آيي يا همنشيني عناصر زباني، يكي از مهمترين ويژگي هاي هر زبان است. باهم آيي عبارت است از وقوع دو يا چند واژه در كنار هم يا با فاصله كوتاهي از هم درون يك پيكره زباني كه از بسامد بالايي برخوردار بوده به گونه اي كه نتوان اين وقوع را تصادفي دانست. اهميت بررسي باهم آيي در آن است كه به نظام واژگاني شكل داده و رابطه معنايي واژگان را به تصوير مي كشد. به بيان ديگر، باهم آيي يكي از عوامل انسجام متن محسوب مي شود. با توجه به تعريف كوتاهي كه ارائه شد، جستار حاضر تلاش دارد تا موضوع باهم آيي اسماءالحسني را در متن قرآن مورد واكاوي قرار دهد.ضرورت بررسي باهم‌آيي واژگان در قرآن، تعيين سبك و ساختار انتقال پيام، بررسي تأثير سياق در واژه‌ها، نشان دادن دقت قرآن در واژه‌يابي و مسائلي از اين دست است. با توجه به بسامد بالاي كاربرد اين واژه ها و همچنين اهميت كاربرد آنها در قرآن، در تحقيق حاضر تلاش شده است با رويكرد زبان شناسي و به شيوه توصيفي- تحليلي، موضوع باهم آيي اسماءالحسني مورد مطالعه قرار گيرد. به منظور انجام اين پژوهش، همآيند 68 مورد از اسماءالحسني از متن قرآن استخراج گرديد و در هر مورد بسامد وقوع همآيندها، جايگاه همآيندها و همجواري آنها تعيين شد. سپس رابطه همآيندي بين اين اسماء از نظر ساختواژي و واجي مورد بررسي قرار گرفت. نتايج تحقيق حاكي از آن است كه تنها برخي از اين واژه ها، همآيندي از ميان اسماء الحسني براي خود برمي گزينند؛ باهمآيي اين كلمات اكثراً در بخش پاياني آيات به صورت همجواري بي فاصله است؛ تعداد همآيندهاي هر واژه محدود ولي بسامد آنها بسيار متغيير است؛ تنها تعداد محدودي از اين واژگان داراي باهم آيي ثابت و يكسويه هستند و اينكه باهمآيي آنها از الگوي واجي و ساختواژي خاصي تبعيت نمي كند.