الگوي شناختي استعاره‌هاي «قلب» در قرآن مجيد

پژوهش معني‏شناختي حاضر با هدف ارائه تبيين شناختي و دست‌يابي به كليدهاي مفهومي در ارتباط با استعارههاي «قلب» در 11 جزء پاياني قرآن مجيد به شكل توصيفي-تحليلي به انجام رسيده است. در گردآوري داده‌ها، از روال تشخيص استعاره توسط گروه پراگلي‎جاز بهره برده شده است. در اين راستا كانون‌‌هاي مبدأ و مفاهيم مقصد، به همراه بسامد آنها و روابط عناصر استعاره به منظور دستيابي به الگوي شناختي مطلوبسازي شده تحليل گرديده است. بر اين اساس، كاربرد قلب در 59 آيه در محدوده پژوهش به طور استعاري، يعني در معنايي به غير معناي اصلي و بدن‌مند آن مشاهده گرديد. در سنت زبان‌شناسي شناختي، ساختار طرحواره انگارهاي «قلب» به عنوان ظرف احساسات در دوگانگي دكارتي در نظر گرفته مي‌شود، اما تحقيق حاضر نمايانگر آن است كه در قرآن «قلب» مجموعه احساسات، توانايي‌هاي ذهني (شناختي) و مفهوم‌سازي‌هاي اعتقادي و فرهنگي را توصيف مي‌كند. اين مفهوم در آيات مورد بررسي جايگاه بسياري از مقاصد استعاره‌هاي وجودي و رابطه‌اي، علم و ايمان و وحي و عمل است و اين امر باعث مي‌شود كه معادل تمامي مفاهيم ذهن، تفكّر، فهم و احساسات شود. كاربردهاي استعاري فوق در 6 حوزه مبدأ مشتمل بر: «ويژگيهاي شخصي»، «سفر»، «طرحواره انگارهاي شيء»، «طرحواره انگارهاي حجمي»، «فعاليتهاي ذهني و روحاني» و «اعضاي بدن» در قرآن مجيد تحليل گرديد كه در طي جداول و نمودارها در مقاله آورده شده است. نتايج تحقيق نمايانگر آن است كه استعارههاي قلب سه مورد از كليدهاي مفهومي محدوده تحقيق را شامل مي‌شود. همچنين شناخت و احساسات در واژه قلب متمايز نمي‌شوند و مفهومسازي استعاري قلب تركيبي از مجاز و استعاره است و در مواردي قلب، چشم و گوش در فهم و ادراك همكاري دارند.