مروري بر عملكرد گياه دارويي استويا با كاربرد كود بيولوژيك و آب شور

Review of Stevia the medicinal plant yield with application of biological fertilizer and saline water

بيان مسأله: گياهان دارويي جزو منابع طبيعي هر كشور مي‌باشد و از سرمايه‌هايي است كه مي‌تواند براي پيشبرد اهداف ملّي، منطقه‌اي و جهاني براي تحقق سلامت، خودكفايي دارويي، ايجاد اشتغال و توسعه اقتصادي يك كشور مهم و ضروري به حساب آيد. در سال‎هاي اخير استفاده از برگ گياه دارويي استويا كه به عنوان يك شيرين‌كننده طبيعي بدون كـالري است مورد توجه قرار گرفته است و بايستي انجام پژوهش‌هاي به‌زراعي در جهت ايجاد روش‌هايي مؤثر و كارا براي كشت اين گياه در شرايط خاكي مختلف انجام شود. استفاده از كودهاي بيولوژيـك بـه منظـور تـأمين عناصـر غذايي مورد نياز گياه با هدف حذف يـا كـاهش قابـل ملاحظـه مصرف نهاده‌هاي شـيميايي يكـي از اركـان سيسـتم كشـاورزي پايدار است. از سوي ديگر يافتن راهكار براي مقابله با كمبود آب در مناطق خشك و نيمه خشك از جمله كشور ايران، همواره از اولويت‌هاي مطالعاتي و پژوهشي است. در بعضي از مناطق خشك و نيمه خشك جهان اغلب آب زيرزميني كم عمق كه با مسائل شوري و ماندابي اراضي نيز همراه است، به چشم مي‌خورد. بنابراين آب زيرزميني كم عمق يك منبع رايگان جهت تأمين آب كشاورزي است و ازآنجايي كه در زمان رشد گياه استويا در پاره‌اي از مناطق جنوبي، غربي، شمال غرب و شمال ايران سطح سفره آب زيرزميني بالا بوده، اين آب مي‌تواند به صورت بهينه براي اين گياه مورد استفاده قرار گيرد. هدف پژوهش: با توجه به اهميت اين گياه، اين مقاله با بررسي منابع علمي معتبر و سايت‌هاي اينترنتي با هدف اثرات مطلوب كودهاي زيستي و كاربرد آب زيرزميني كم‌عمق و شور بر برخي ويژگي‌هاي استويا و يافتن راهي براي هماهنگ‌سازي اين گياه با شرايط آب و هوايي ايران و افزايش كارآيي مصرف آب كه از لحاظ اقتصادي بسيار كمك كننده است، گردآوري شده است. يافته‌ها و نتيجه‌گيري: تحقيقات نشان داده است كه كودهاي زيستي به طور قابل توجهي عناصر غذايي از جمله نيتروژن، فسفر و پتاسيم را براي گياه فراهم كرده و مقاومت گياه را نيز در شرايط تنش افزايش مي‌دهند. از آنجايي كه برگ‌ها بخش اقتصادي گياه استويا مي‌باشند، براي دستيابي به عملكردهاي بالا و توجيه‌پذير از نظر اقتصادي، كوددهي گياه استويا ضروري است. احتمالاً با فراهمــي بيشــتر عناصــر غــذايي پر نياز و كــم نياز در خاك با كاربرد ورمي‌كمپوست به عنوان كود زيستي، افـزايش رشـد گياه استويا مشهود است. در تحقيقي بيان گرديد تلقيح گياه استويا با مايكوريزاي Rhizophagus fasciculatus سبب بهبود بيوماس شاخه‌ها و افزايش غلظت گليكوزيدهاي اين گياه دارويي نسبت به گياهان غير مايكوريزايي شد. همچنين نتايج پژوهش محققين بيانگر اين است كه استفاده از آب‌هاي زيرزميني كم‌عمق با شوري كمتر از دو دسي‌زيمنس بر متر براي آبياري گياه استويا مي‌تواند به‌صورت قابل‌توجهي نياز آبي گياه را برطرف نمايد. ضمنا با استفاده گياه از آب زيرزميني كم‌عمق مي‌توان به مقدار زيادي در استفاده از آب سطحي صرفه‌جويي نموده و از اين آب سطحي در آبياري سطح بيشتري از اراضي استفاده نمود.