بررسي اثر شلاقي در زنجيره تامين زعفران

زعفران كالايي با ارزش اقتصادي بالا و از جهاتي متناسب با كشاورزي ايران است. درصد زيادي از زعفران جهان در ايران توليد مي‌شود. زنجيره تامين به كليه فعاليت ها از زمان توليد تا مصرف گفته مي‌شود. زنجيره تامين زعفران شامل توليدكننده و بنگاه هاي بسته بندي و فرآوري در داخل وخارج و توزيع كنندگان و خرده فروشان مي‌باشد. در زنجيره هاي تامين، عدم اطلاع از مقدار دقيق ميزان تقاضا، سبب بيشتر شدن مقدار سفارشات از آنچه كه مورد نياز است، مي‌شود. در نتيجه، تغييرات ناخوشايندي در مقدار تقاضا و سفارشات صورت مي‌گيرد. يكي از چالش هاي اساسي زنجيره تامين، بحث اثر شلاقي و عوامل موثر برآن مي-باشد. طبق مطالعات صورت گرفته براي محاسبه اثر شلاقي و پيش بيني تقاضا در زنجيره تامين، روش‌هاي مختلفي از جمله روش‌هاي ميانگين متحرك هموارسازي نمايي و رگرسيون خطي وجود دارد كه در اين بررسي سعي شده است با استفاده از روش ميانگين متحرك دريك زنجيره تامين سه سطحي تك محصولي و با داده هاي سري زماني مربوط به سطح توليدكننده و سطح مصرف چه در داخل و چه در خارج طي سال‌هاي 1374- 1395 به بررسي پديده اثر شلاقي پرداخته شود. اصولا از علل بوجود آمدن اثر شلاقي مي‌توان به عدم وجود اطلاعات مربوط به تقاضا در زنجيره تامين، نوسانات قيمت، بازاريابي نادرست و غيره اشاره نمود كه در مجموع سبب به وجود آمدن مازاد توليد مي‌شود. با پژوهش صورت گرفته، ميزان اثر شلاقي به دست آمده براي زعفران معادل 43/1 مي‌باشد لذا شواهد نشان‌دهنده وجود اثر شلاقي و مازاد محصول است. درصورت اعمال سياست هايي از جمله تبليغات مي‌توان مصرف را بالا برده و مانع از به وجود آمدن مازاد اين محصول و در نتيجه اثر شلاقي شد.