بررسي فون مارهاي پناهگاه حيات وحش دودانگه در استان مازندران

كشور ايران به نسبت مساحتش داراي زيستگاه يا فون غني و شايان توجهي از خزندگان مي باشد. مارهاي درشت جثه با تغذيه از جوندگاني چون موش ها، نقش مهمي در كنترل جمعيت اين موجودات دارند. با توجه به اهميت پناه گاه هاي حيات وحش، هدف از تحقيق حاضر شناسايي فون مارهاي پناهگاه حيات وحش دودانگه بوده است. پناهگاه حيات وحش دودانگه و چهاردانگه منطقه اي است كوهستاني كه در حدود ۹۵ كيلومتري جنوب شرقي شهرستان ساري واقع شده است. در گذشته كل پناهگاه در محدوده بخش دودانگه بوده ولي پس از پيوست شدن دهستان نرماب به بخش چهاردانگه، قسمت‌هايي از پناهگاه در اين بخش قرار گرفته است. پناهگاه حيات وحش دودانگه از شمال با پارك ملي كياسر، از جنوب با منطقه حفاظت شده پرور و از غرب با منطقه حفاطت شده بولا هم مرز مي باشد. اين منطقه از نظر ويژگي هاي بوم شناختي نظير آب و هوا،‏ توپوگرافي خاك و زمين شناسي متنوع است. اين منطقه در حدود 95 كيلومتري جنوب شرقي شهرستان ساري استان مازندران و بخش بسيار كوچكي از جنوب شرقي آن نيز در استان سمنان قرار مي گيرد. اين منطقه از نظر ويژگي هاي بوم شناختي نظير آب وهوا، توپوگرافي خاك و زمين شناسي متنوع است. حداقل ارتفاع منطقه 800 متر و حداكثر آن 2860 متر است. از فروردين ماه 1396 تا اواخر آبان ماه 1396 نمونه ‌برداري از ايستگاه هاي مختلف پناهگاه با رعايت نكات ايمني و زيست محيطي با استفاده از دست، چوب مارگيري و قلاب انجام گرفت. بعد از انتقال نمونه ها به آزمايشگاه جانورشناسي، صفات متريك و مريستيك هر يك از نمونه ها اندازه گيري و داده ها با استفاده از نرم افزارهاي SPSS17 و Excel مورد ارزيابي قرار گرفت. شناسايي نمونه ها بر اساس كليدهاي شناسايي معتبر انجام شد. در طي مدت تحقيق، 61 نمونه مار جمع آوري گرديد و در مجموع، 10 گونه از 10 جنس و شش خانواده شناسايي شد كه شامل: از خانواده كلوبريده، مار آتشي (Dolichophis schmidti) با فراواني 6 درصد، گوند مار (Elaphe dione) با فراواني 15 درصد، مار پلنگي (Hemorrhois ravergieri) با فراواني 5 درصد، قمچه مار (Platyceps najadum) با فراواني 11 درصد، سوسن مار (Telescopus fallax) با فراواني 7 درصد و مار موش خور ايراني (Zamenis persicus) با فراواني 20 درصد؛ از خانواده ناتريسيده، مار چليپر (Natrix tessellata) با فراواني 8 درصد؛ از خانواده تيفلوپيده، مار كرمي شكل (Xerotyphlops vermicularis) با فراواني 5 درصد؛ از خانواده ويپريده، افعي قفقازي (Gloydius halys) با فراواني 16 درصد و گرزه مار (Macrovipera lebetina) با فراواني 7 درصد بودند. همانطور كه نتايج اين تحقيق نشان مي دهد مار موش خور ايراني بيشترين فراواني و مار پلنگي و مار كرمي شكل كمترين فراواني را در منطقه داشته اند.