تحليل كاركرد و ساختار روايت در سياست‌نامۀ خواجه نظام‌الملك طوسي

سياست‌نامه‌نگاري، بخشي از ميراث كهن ادب و فرهنگ ايراني‌ست. در اين ميان اثر گران‌سنگ خواجه نظام‌الملك طوسي، بيش از هر نگاشتۀ ديگري مورد اقبال واقع شده است. تاجايي‌كه نام عام سياست‌نامه براي كتاب او، سيرالملوك، نام خاص گشته است. اين شهرت به ميزان قابل‌اعتنايي از جايگاه سياسي وي، همچنين سبك و محتواي متن كتاب نشأت مي‌گيرد. سياست‌نامه از نظر نوع ادبي به ادبيات پند و اندرز يا همان ادب تعليمي نزديك است. از اين‌روي خواجه نظام‌الملك با بهره‌گيري از تمثيل‌ها و حكايات مخاطب را به خواندن و تأمل در اين اثر فرامي‌خواند و مكتوب او، تا ظهور بزرگاني چون سعدي و آغاز نثر مسجع از محبوبيت برخوردار است؛ تاجايي‌كه استفاده از حكايت و تمثيل را در آثار دوره‌هاي بعد به تقليد از نويسندگاني چون او مي‌توان ديد. تمثيل و حكايت در سيرالملوك ساختاري بسامان و انديشيده دارد. بررسي ساختار و كاركرد حكايات مي‌تواند نكات مهمي را در شناخت يكي از بهترين نمونه‌هاي نثر مرسل دربرداشته باشد. جايگاه بيان حكايت، نگاه خواجه به شخصيت‌ها، موازنه و قياس آنها با هم و توجه به اثرگذاري در مخاطب، مطالبي است كه در اين مختصر به آنها خواهيم پرداخت.