شاخص‌هاي حكمراني خوب در نظر خواجه نظام‌الملك طوسي

خواجه نظام‌الملك طوسي، وزير حكومت سلجوقي ازجمله افرادي است كه نگاهي به زندگي وي حكايت از تلاش‌هاي جدي او جهت پيوند علم و عمل دارد. خواجه نظام‌الملك طوسي علاوه‌بر حضور در مناصب اجرايي حكومت به مسائل مربوط به آموزش و تربيت سياستمداران و حكام توجه جدي داشت و به همين منظور بود كه اقدام به تأسيس مدارسي با هدف تربيت كادر حكومتي با عنوان «نظاميه» در شهرهاي مختلف قلمرو تحت حكومت سلجوقيان كرد، او در همين راستا با نوشتن كتاب سيرالملوك (سياست‌نامه) محتواي آموزشي علمي و كاربردي را در رابطه با سياست و حكمراني تهيه و منتشركرد. با گسترش علوم سياسي مباحث مربوط به «حكمراني خوب» امروز به‌عنوان يكي از مهم‌ترين موضوعات موردتوجه دانشمندان علم سياست تبديل شده است؛ به گونه‌اي كه نظريۀ حكمراني خوب امروز يكي از نظريات مطرح و مورد بحث مي‌باشد. در مقالۀ پيشِ‌رو ما سعي داريم كه با بهره‌گيري از مباحث خواجه نظام‌الملك طوسي در كتاب سياست‌نامه به معرفي و توضيح در رابطه با شاخصه‌هاي حكمراني خوب از نگاه وي بپردازيم؛ درواقع با استفاده از كتاب سياست‌نامه ما به‌دنبال اعلام ملاك‌ها، معيارها و اصول حكومت داري از منظر خواجه نظام‌الملك طوسي اين سياست‌نامه‌نويس برجستۀ ايراني هستيم. بر اساس نظريۀ حكمراني خوب شاخص‌هايي چون: مشاركت، حاكميت قانون، شفافيت، پاسخ‌گويي، شكل‌گيري وفاق عمومي، حقوق مساوي(عدالت)، اثربخشي و كارايي، مسئوليت‌پذيري را مي‌توانيم براي سنجش ميزان مطلوب‌بودن حكومت‌ها مورد توجه و بررسي قرار دهيم. با بررسي سياست‌نامه كه با توجه به اينكه اين رساله در دوران حاكميت نظام‌هاي سياسي سلطنتي نوشته شده، اگرچه مباحثي مانند مشاركت مردم در تعيين حكمرانان ديده نمي‌شود، اما ديگر شاخص‌هاي حكمراني مطلوب همچون عدالت، پاسخ‌گويي، اثربخشي و كارايي به‌طور شايسته موردتوجه خواجه نظام‌الملك قرار گرفته است. ما در اين تحقيق با بهره‌گيري از نظريۀ مربوط به حكمراني خوب با استفاده از منابع كتابخانه‌اي اسنادي به‌دنبال بررسي علمي شاخص‌هاي موردنظر خواجه نظام‌الملك طوسي براي حكمراني خوب رفته‌ايم.