تاريخ سياسي مناطق شافعي‌نشين غرب ايران در عصر خواجه نظام‌الملك طوسي

در پي سيطره‌يافتن سلجوقيان بر ايران و عراق و به‌ويژه در دوران وزارت خواجه نظام‌الملك طوسي به‌سبب علاقه‌ي آنان به حمايت از تسنن، شافعيان به يكي از بزرگ‌ترين قدرت‌هاي مذهبي تبديل شدند و پيروان زيادي در سراسر ايران و ازجمله منطقه‌ي غرب ايران پيدا كردند. در اين دوران شهرهاي كرمانشاه و همدان، شاهراه ارتباطي شافعيان خراسان و بغداد و نقطۀ تمركز شافعيان بودند، از اين زاويه بررسي شافعيان غرب ايران درخور توجه است. به دليل نفوذي كه خواجه نظام‌الملك در دربار سلجوقيان داشت و همچنين توجهي كه او به شافعيان مناطق مختلف داشته و مدارس نظاميه‌اي كه براي شافعيان به وجود آورد؛ باعث شد كه شافعيان غرب ايران در عرصه‌هاي سياسي، اجتماعي و فرهنگي تقويت شده و خاندان‌هاي مشهوري مانند خاندان شهرزوري، شيرويه و فرضي از ميان آنان ظهور كنند. در اين مقاله با تكيه بر منابع تاريخي و با روشي توصيفي تحليلي سعي شده است تا تاريخ سياسي مناطق شافعي‌نشين غرب ايران به‌ترتيب پيش از خواجه نظام‌الملك، در دوره‌ي خواجه نظام‌الملك و بعد از خواجه نظام‌الملك مورد بررسي قرار گيرد.