بررسي انديشه‌هاي ناصرالدين‌شاه قاجار با تاكيد بر سفرنامه‌ها

Survey Thoughts Of Naserodin shah Qajar With Emphasis On Travelogue

دوران پنجاه ساله سلطنت ناصرالدين‌شاه با تحولات مختلف سياسي، اجتماعي و اداري شناخته شده و مي‌توان اين دوران را نقطه آشنايي ايرانيان با مظاهر تمدن غرب و تجدد دانست. ناصرالدين‌شاه با سفر به فرنگ به خودآگاهي انتقادي رسيده و ضرورت اصلاحات را درك كرده است. او در تمام سفرهايش آنچه را كه ديده به‌سادگي نوشته و سفرنامه هاي او شرايط آن دوره و تأثيرپذيري وي را به‌خوبي نشان مي دهد. او سعي داشته هرآنچه در فرنگ وجود دارد در كشور ايجاد كند تا اين‌گونه بستر ترقي را فراهم كند. اين پژوهش با هدف بررسي سفرنامه‌هاي ناصرالدين‌شاه و آشنايي با انديشه هاي او در حوزه ي شهرسازي انجام شده است. شيوه گردآوري اطلاعات، كتابخانه‌اي و اسنادي است و پژوهش از نوع مروري و با استناد به متون سفرنامه‌هاي ناصرالدين‌شاه قاجار مي‌باشد. با توجه به نبود نظريه هاي بومي در عرصه شهرسازي در كشور ما و اقتباس انديشه هاي غربي به‌طور كاملاً بومي‌سازي نشده و غرب گرايانه، ضرورت بررسي اين انديشه ها و توليد نظريات بومي آشكار مي گردد. يافته هاي پژوهش نشان مي دهد كه حكومت ناصرالدين‌شاه پيش درآمدي براي ورود جامعه ايران به درون مناسبات غرب بوده كه موجب شد عناصر مدرن و گوناگون آن تمدن به ايران وارد شوند. دارالخلافه ناصري بستر اجتماعات را شكل داده و با ايجاد فضاهاي عمومي بزرگ و خيابان‌كشي، فضاي حركت مردم را ايجاد كرده و ناخواسته بستر انقلاب مشروطه را فراهم كرده است. ناصرالدين‌شاه علاوه بر دست‌به‌قلم بودن، جايگاهي مهم داشته و مي توانسته به تفكرات خود جامه عمل بپوشاند، درعين‌حال عده اي با زير سؤال بردن سفرهاي پرهزينه به تكفير او پرداخته و عده‌اي سفرهاي او را ارزشمند دانسته و او را ستايش كردند، ليكن مطالعه اي به دور از قصد و غرض و بي‌طرف بسيار كم صورت پذيرفته است.

The fifty years of Naserodin Shah s reign are known for various political, social and administrative developments and this period can be considered as the point of familiarity of Iranians with the manifestations of Western civilization and modernity. Naserodin Shah reached a critical self-awareness by traveling to Europe and understood the need for reform. In all his travels he writes simply what he has seen and his travelogues show the conditions of that period and his influence very well. He tried to create everything in the country in order to provide such a platform for progress. This research has been done with the aim of reviewing Naserodin Shah s travelogues and getting acquainted with his ideas in the field of urban planning. The method of collecting information is library and documents and the research is of review type and based on the texts of Naserodin Shah Qajar s travelogues. Due to the lack of indigenous theories in the field of urban planning in our country and the adaptation of Western ideas that are not completely localized and Westernized, the need to study these ideas and produce indigenous theories becomes apparent. Findings show that the rule of Naserodin Shah was a prelude to the entry of Iranian society into Western relations, which caused the modern and various elements of that civilization to enter Iran. The Naseri Government, formed the bedrock of communities and, by creating large public spaces and street killings, created the space for people to move and inadvertently provided the bedrock of the Constitutional Revolution. Naserodin Shah, in addition to being a penman, had an important position and could put his thoughts into practice. At the same time, some people have excommunicated her by questioning her costly travels, and some have considered her travels valuable and praised her, but very few studies have been done far from the intention and impartiality.