بررسي تطبيقي نقوش تزييني مسجد وكيل و عمارت كلاه فرنگي

A comparative study of the decorative designs of Vakil Mosque and Kolah Farangi mansion

مسجد وكيل و عمارت كلاه فرنگي به عنوان يكي از هويت‏هاي هنري و تاريخي شيراز شناخته مي شوند. با توجه به فراواني و گوناگوني خصيصه هاي مختلف در اين دو بنا، شناخت فرم ها، رنگ ها و همچنين نقوش تزييني موجود، مي تواند در ساير هنرها و با دلايل و ضرورت هاي مختلف به كار گرفته شود. در بناهاي مذكور شاهد نقوش بسيار و ماهرانه گياهي، هندسي و ساير تزيينات درون و بيرون (بدنه) بنا هستيم كه هريك به خودي خود مي تواند انتقال دهنده معنا و مفاهيم گسترده اي باشد. در اين پژوهش كه از لحاظ هدف كاربردي است؛در پي يافتن شناخت خصوصيات تزئينات هندسي و گياهي دو بناي مسجد وكيل و عمارت كلاه فرنگي شيراز است و براي رسيدن به اين مهم، از روش، توصيفي - تحليلي است و مطالعه كتابخانه اي استفاده شده است. ابزار مورد استفاده در اين پژوهش مشاهدات مستقيم و ميداني و عكسبرداري مي باشد. از اين بررسي چنين مي‏‏توان دريافت كه نقوش تزييني دو بناي مذكور تحت تاثير سه ركن اساسي؛ زيست محيط اكولوژيك، سنت و ايدئولوژي و اعتقادات و باورها‏ي مردم و خواست بانيان شكل گرفته است. كليات استفاده از نقوش هندسي در بناها بر پايه دايره استوار است كه در بيشتر موارد داراي اشتراكاتي هستند و در جزئيات با هم متفاوت‏اند. نقوش گياهي نيز يا به شكل طبيعت گرايانه و بر پايه طرح‏هاي سنتي همچون مناظر گل‏و‏مرغ و يا طرح‏هاي انتزاعي همچون پيچش‏هاي اسليمي اجرا شده‏اند. نقوش در هر دو بنا در كليات هماهنگي و شباهت دارند و در اجراي جزئيات متفاوتند. تركيب بندي، فرم بندي و رنگ نقوش، زمينه‏اي بسيار مناسب جهت طراحي گرافيك محيطي را فراهم نموده است.