بررسي تركيب‌بندي و شيوه ساخت قلمدان‌هاي دوره قاجار (نمونه موردي موزه ملي ملك)

Investigating the composition and construction method of Qajar period pens (Case study of the National Property Museum)

دوره قاجار به سبب ارتباط با غرب و اشتياق دربار به تجربه دنيايي مدرن، شاهد دوگانگي سنتي و مدرن در جامعه هستيم و اين عوامل بر تمام ويژگي‌هاي بصري و ساختاري هنر دوره قاجار نيز بروز مي‌كند. به طوري‌كه، توجه به قواعد و مباني تركيب‌بندي در شناخت زيبايي يك اثر هنري، در اين دوره وارد عرصه ميدان مي‌شود. يكي از اين هنرها كه بينده را با دريچه‌اي ديگر نسبت به هنرهاي دوره قاجار روبه‌رو كرده هنر قلمدان‌سازي است؛ كه در دوره قاجار به اوج شكوفايي خود رسيد. آنچه باعث ارزشمندي يك قلمدان بود توجه به شكل ظاهري، تركيب‌بندي نقوش، شيوه ساخت و حتي استحكام آن نيز حائز اهميت بود. در اين پژوهش آثار قلمدان‌هاي لاكي دوره قاجار از موزه ملي ملك به عنوان نمونه مطالعاتي انتخاب شده است. نگارندگان تلاش دارند با روش توصيفي تحليلي حاصل از مطالعات اسنادي ساختار تركيب‌بندي به كار گرفته بر روي قلمدان‌هاي دوره قاجار از اين مجموعه را مورد بررسي قرار دهند. اين سوال كه شيوه ساخت و تركيب‌بندي و تزيين انجام گرفته بر قلمدان‌هاي موزه ملك بر چه اساسي شكل گرفته است؟ موضوعي است كه در اين تحقيق به آن پرداخته مي‌شود. نتايج اينگونه نشان مي‌دهد كه سطوح قلمدان به قاب‌هاي متناسب تقسيم شده‌اند؛ كه دربردارنده نقوش و موضوعاتي چون منظره‌پردازي، گل و مرغ و پيكره‌سازي و داستان‌هاي ادبي هستند؛ شايان ذكر است موضوعاتي كه از اهميت بيشتر برخوردار بوده‌اند؛ در كادرهاي بزرگتر قرار دارند و تك چهره اشخاص، گل مرغ و تذهيب در قاب‌هاي كوچكتر مصور شده‌اند.