زمين شيمي عناصر نادر خاكي افق لاتريت رس داش آغل، شرق بوكان، استان آذربايجان غربي

Geochemistry of rare earth elements of Daqsh-Aghel clayey laterite horizon, east of Bukan, West-Azarbaidjan province

افق لاتريتي داش آغل در فاصله 20 كيلومتري شرق شهرستان بوكان، جنوب استان آذربايجان غربي (شمال غرب ايران) واقع مي باشد. ا ين افق به صورت لايه ها و عدسي هاي منفصل چينه سان در مرز بين كربنات هاي سازند اليكا و ماسه سنگ هاي سازند شمشك (ژوراسيك) توسعه يافته است. مطالعات كاني شناسي نشان مي دهند كه هماتيت، گوتيت، بوهميت، كائوليني، كلريت، روتيل، آناتاز، مونت موريلونيت، موسكويت، كوارتز و پيريت كاني هاي اصلي سنگ ساز اين نهشته مي باشند. بر اساس شيمي عناصر اصلي، كنسنگ هاي اين نهشته را مي توان به سه گروه، (1)فريت، (2)كائولينيت بوكسيتي، و (3)فريت كائولينيتي طبقه بندي نمود. محاسبات تغييرات جرم REE در يك پروفيل انتخابي با فرض UCC به عنوان سنگ مادر اين نهشته آشكار مي سازند كه اغلب REE در طي تكوين اين نهشته به صورت متحرك عمل نموده و در طي فرآيندهاي لاتريت زايي بطور بخشي از سيستم شسته شده اند. نتايج بدست آمده از مطالعات زمين شيمي عنصري و بررسي تغييرات مقادري بي هنجاري هاي Eu و Ce نشان مي دهند كه ميزان دسترسي به ليگندهاي ارگانيكي و نوسانات سطح سفره آب هاي زيرزميني به ترتيب نقش مهمي در شستشوي REEs از بخش هاي بالايي و تحتاني پروفيل مورد مطالعه ايفا نموده اند. ضرايب همبستگي بين عناصر پيشنهادي مي كنند كه كاني هايي نظير كائولينيت، مونت موريلونيت، موسكويت، يركن، روتيل، آناتاز، و زينوتايم ميزبانان احتمالي REEs در نهشته لاتريت رسي داش آغل هستند.

The Dash-Aghel laterite horizon is located in ~ 20 km of east of Bukan town, south of West-Azarbaidjan province (NW of Iran). This horizon developed as stratiform semi-continous layers and lenses in the boundaries between carbonates of Elika formation (Triassic) and sandstones of Shemshak formation (Jurassic). Mineralogical investigations indicate that minerals such as hematite, goethite, boehmite, kaolinite, chlorite, rutile, anatase, montmorillonite, muscovite, quartz, and pyrite are rock-forming major minerals of this deposit Based on chemistry of major elements, the ores this deposit can be classified to 3 group: (1) ferrite, (2) bauxitic kaolinite, and (3) kaolinitic ferrite. Mass changes calculations of REEs in the selected profile, with assuming UCC as parent rock of this deposit revealed that the most of REEs acted as mobile during development of this deposit and partially leached from system during lateritization processes.The obtained results from elemental geochemistry studies and investigations of changes of values of Eu and Ce anomalies showed that availability amount to organic lighands and fluctuations of ground-waters level have played important role in leaching of REEs from portions of upper and lower profile, respectively. Correlation coefficients among elements suggest that minerals such as kaolinite, montmorillonite, muscovite, zircon, rutile, anatase, and zenotime are potential hosts for REEs in the Dash-Aghel clayey laterite deposit