پديدآورندگان :
كاظمي مليحه دانشگاه گلستان - دانشكده علوم پايه - گروه زمين شناسي، گرگان , شفيعي بهنام دانشگاه گلستان - دانشكده علوم پايه - گروه زمين شناسي، گرگان , شمعانيان غلامحسين دانشگاه گلستان - دانشكده علوم پايه - گروه زمين شناسي، گرگان , اميني آرش دانشگاه گلستان - دانشكده علوم پايه - گروه زمين شناسي، گرگان
كليدواژه :
رخدادهاي فلززايي , تكامل زمين ساختي , ماگمايي كوهزاد البرز , مزوزوئيك , سنوزوئيك
چكيده فارسي :
كاني سازي ناهمزاد سرب- روي نوع MVT در توالي هاي چين خورده و رانده شده كربنات ژوراسيك- كرتاسه، كاني سازي هاي نوع IOCG، رگه هاي چند فلزي (سرب- روي- مس- طلا) و كاني سازي باريت كه همگي همزاد و همراه با سنگ هاي آتشفشاني- نفوذي پالئوژن هستند، مهمترين رخدادهاي فلززايي وابسته به تكامل زمين ساختي و ماگمايي كوهزاد البرز در گذر مزوزوئيك به سنوزوئيك را شامل مي شوند. از منظر فلززايي در زمان و مكان، حاكميت رژيم فشارشي ناشي از بسته شدن حوضه اقيانوسي جغتاي- درونه در مرز البرز شرقي با ايران مركزي در كرتاسه بالايي (كوهزاد لاراميد) نسبت به رژيم كششي ناشي از فرورانش پرشيب اقيانوس سوان- اكرا- قره داغ در پوسته قاره اي البرز غربي از ژوراسيك پاياني تا ائوسن پاياني نقش اساسي در تمركز كانسارهاي سرب و روي در البرز مركزي و شرقي نسبت به البرز غربي داشته است. فشردگي رسوبات آواري (شيل و ماسه سنگ گروه شمشك) حوضه رسوبي نوع پيش خشكي (foreland basin) در البرز شرقي- مركزي، آزاد سازي و مهاجرت شوراب هاي فلز دار حوضه اي را از مسير گسلها تا سنگ ميزبان مناسب (كربنات هاي ژوراسيك و كرتاسه) به دنبال داشته است. اين فرآيند، كاني سازي سرب- روي نوع MVT را در موقعيت كوهزادي (تا شكوه- مجن در شمال شاهرود، آرم و آساران در شهميرزاد سمنان، آهوانو در دامغان) ايجاد كرده است. شكل گيري كمان ماگمايي مرتبط با فرورانش پرشيب اقيانوس سوان- آكرا- قره داغ زير حاشيه قاره ي البرز غربي- مركزي باعث كاني سازي باريت نوع گرمابي- زيردريايي تا گرمابي- خشكي (كلاك كرج، تماشا در جاجرود و لنلستان مازندران) و همچنين رگه هاي چند فلزي (سرب- روي- مس- طلا) در پيوند با سنگ هاي آتشفشاني اسيدي و فلسيك سازنده هاي فجن، زيارت و كرج در دوره پالئوسن و ائوسن (كانسار سرب- روي زه آباد در قزوين و باريك آباد در زنجان) و كاني سازي نوع سولفيد توده اي چندفلزي (كانسار سرب- روي- مس- طلاي پس قلعه در شمال تهران) گرديده است. ادامه فرورانش پرشيب اقيانوس سوان- آكرا- قره داغ جايگزيني توده هاي نفوذي مافيك و حدواسط نوع I با گرايش تولئيتي تا كالك آلكالن (نفوذي هاي اطراف تهران، طالقان، قزوين و طارم) را در بستري از سنگ هاي هم منشاء (آتشفشاني هاي پالئو- ائوسن) در يك حوضه كششي باعث شد كه همانند اولين كمربند فلززايي آند در شيلي ميزبان كاني سازي غالب نوع IOCG (آهن سرخه ديزج- مرواريه زنجان، مس- طلاي ديزه جين و خليفه لو در محور طارم، البرز غربي ) گرديد. از انتهاي اليگوسن و با حاكميت رزيم فشارشي بر گستره البرز بويژه در بخش هاي مركزي و غربي كه ناشي از بسته شدن كامل اقيانوس سوان- آكرا- قره داغ بوده است كوهزايي برخوردي نوع قوس (اروميه- دختر)- قوس (البرز غربي) باعث شكل گيري و جايگزيني گرانيت هاي عقيم نوع I مرتبط با كوهزايي (علم كوه و اكاپل) و بالازدگي گسترده البرز در ميوسن گرديد.
چكيده لاتين :
The epigenetic Pb-Zn mineralization of MVT-type at the Jurassic-Cretaceous folded-and-thrusted carbonate successions, IOCG-type, polymetal veins-type (Pb, Zn, Cu, Au), and also barite mineralization, which are all syngenetic and associated with Paleogene volcanic and plutonic rocks, compose the main metallogenic events related to tectonic and magmatic evolution of the Alborz orogen during passage of Mesozoic to Cenozoic. From the metallogenic in time and space point of view, governing the compressional tectonic regime on the continental crust of eastern-central Alborz cause of closure of the Joghtay-Dorouneh Ocean basin in the eastern Alborz-Central Iran boundary at the late Cretaceous time (Laramide orogen) relative to extensional regime on western Alborz due to steep-dip subduction of the Sevan-Akera-Gharehdagh beneath the western Alborz from the late Jurassic to the late Eocene has a critical role in localization of Pb-Zn ore deposits at eastern-central Alborz relative to western Alborz. Compaction of terrigenous sediments of the foreland basin (shale and sandstone of Shemshak group) in eastern-central Alborz, followed by releasing and migration of metal-bearing basinal brines from faults pathway to suitable host rocks (Jurassic-Cretaceous carbonates). This process formed the Pb-Zn MVT-type mineralization (e.g., Tashkuh-Mojen in Shahrood; Eram and Asaran in Shahmirzad, Semnan; Ahuano in Damghan) in an orogenic setting. The formation of magmatic arc related to steep-dip subduction of the Sevan-Akera-Gharehdagh Ocean beneath the western-central Alborz continental margin is caused hydrothermal mineralization of barite as submarine and subearial-type (e.g., Kelak, Karaj; Tamasha, Jajrood; Lailestan, Mazandaran) and also polymetal veins (Pb-Zn-Cu-Au) linked to the acid and felsic volcanic rocks of Fajan, Ziarat and Karaj formations at the Paleocene and the Eocene (e.g., Pb-Zn Zehabad, Qazvin, and Barikab, Zanjan deposits) and massive sulfide-type polymetal mineralization (e.g., Pasqaleh north Tehran). To continue of steep-dip subduction of the Sevan-Akera-Gharehdagh Ocean caused emplacement of the intrusive bodies with mafic and intermediate composition, I-type, and tholeeitic to calcalkaline affinity (e.g., intrusions around Tehran, Taleghan, Ghazvin and Tarom) within co-genetic rocks (Paleo-Eocene volcanic) in an extensional basin which as the first Andean metalloenic belt (Chile) are hosted the IOCG-type mineralization (e.g. Sorkhe Dizaj-Morvarieh, Zanjan; Cu-Au DizehJin and KhalifeLu in Tarom belt, western Alborz). From the late Oligocene and governing the compressional regime on Alborz range especially in central and western parts due to the Sevan-Akera-Gharehdagh Ocean closure, arc-arc type collisional orogeny is caused formation and emplacement of barren, I-type granites related to orogeny (e.g., Alamkuh and Akapol) and extensive uplift of the Alborz at the Miocene time
