شناسايي و رتبه بندي راهبردهاي مديريت پايدار منابع آب كشاورزي در استان همدان

Analysis of strategies on sustainable management of agricultural water whit emphasis on extension-education (Case Study: Hamadan Province)

هدف پژوهش حاضر شناسايي و رتبه بندي راهبردهاي مديريت پايدار آب كشاورزي در استان همدان است. براي شناسايي اين راهبردها از تكنيك دلفي بهره گرفته شد. سپس براي رتبه بندي آنها از تكنيك هاي تصميم گيري چندشاخصه TOPSIS ، SAW و روش ميانگين رتبه ها براي ادغام نتايج رتبه بندي دو تكنيك استفاده گرديد. جامعه آماري تحقيق را كارشناسان حوزه آب در بخش كشاورزي، اعضاي هيئت علمي و محققان مركز تحقيقات كشاورزي استان همدان تشكيل مي دهند كه از ميان آن ها به روش نمونه گيري هدفمند يا قضاوتي 35 نفر انتخاب شدند. جهت تعيين روايي ابزار سنجش، پرسشنامه هاي هر مرحله از تحقيق در اختيار متخصصان امر قرار گرفت و از نظرهاي آنها در اصلاح پرسشنامه استفاده شد. نتايج رتبه بندي راهبردهاي مديريت پايدار آب كشاورزي نشان داد كه مهمترين آنها به ترتيب اهميت عبارتند از: ارتقاي سامانه هاي آبياري، اصلاح الگوي كشت مناطق در سطح كلان، تعادلبخشي سفره هاي آب زيرزميني، افزايش راندمان انتقال آب، كاهش دوره حضور گياه در مزرعه، برنامه ريزي آبياري، آگاهي بخشي و اطلاع رساني، بازچرخاني آب در فرآيند توليد، توسعه كشت هاي گلخانه اي، آموزش هاي كاربردي و مستمر، كاهش ضايعات محصولات كشاورزي، حمايت از اقتصاد غيرزراعي و اصلاح ساختار فيزيكي خاك.

The purpose of this study was to analysis sustainable water management strategies whit emphasis on extension-education in Hamedan province. The Delphi technique was used to identify the strategies. Then, TOPSIS, SAW and the mean rank method were used to merge the results of the two techniques. The population of the study consists of water experts in the agricultural sector, faculty members, as well as researchers from the Agricultural Research Center of Hamedan province. Of those, 35 people were selected through a purposeful sampling method. In order to determine the validity of the instrument, the questionnaires of each stage of the research were given to the experts and their opinions were used to correct the questionnaire. The results of ranking the sustainable agriculture management strategies showed that the most important strategies in terms of importance were: improvement of irrigation systems, modifying the cropping pattern at the macro level, balancing of groundwater aquifers, increasing the water transfer efficiency, reducing the planting time in the field, irrigation planning, improvement of information and education, water recycling in the production process, development of greenhouse crops, continuous training, control of agricultural products’ waste, supporting non-agricultural economy, and improving the physical structure of the soil.