تاريخ انتقادي و نظام هاي تاريخ نگاريِ غالب ( امتناع هاي فهم فرهنگ در نظريه پردازي انحطاط و استبداد)

هدف اصليِ مقالۀ حاضر دفاع از اين گزاره است كه فرهنگ و تاريخ فرهنگي در رويكردهاي غالب تاريخ نگاري در ايران امكان پروبلماتيك شدن ندارند لذا فهم فرهنگ و تغييرات فرهنگي همواره در همچون نوعي بازتوليد جوهر بنيادين فهم مي شود. جوهر بنيادين استبداد و جوهر بنيادين آگاهي در هر دو رويكرد همچون اصالتي عمل مي كنند كه فرهنگ چيزي جز تظاهري عَرضي از آن جوهر نيست. رويكردهاي رايجِ فهم وضعيت ايران تاريخ زدوده اند و لذا تأمل بر تاريخ فرهنگي را ناممكن مي كنند. با تمركز بر انديشه هاي رايج در فضاي فكري ايران، كه ذيل انديشه هاي انحطاط و استبداد قابل فهم اند، تلاش خواهيم كرد مباني و زمينه هاي معرفتيِ اين انديشه ها را به چالش كشيده و نشان دهيم كه اين انديشه ها از فهمِ وضعيت كنوني در تاريخ مندي، بس گانگي و خاص بودگي هاي فرهنگي اش عاجز اند. با دفاع از ايدۀ تاريخ مندي تلاش خواهيم كرد نشان دهيم كه توضيح وضعيتِ معاصر با تكيه بر ساختار هاي زيربناييِ فراتاريخي (مانند رويكرد استبداد) و يا سلوك عقل و آگاهي (مانند رويكرد انحطاط) خارج كردنِ وضعيتِ اكنون از زمان مندي و تاريخ-مندي و متصل كردن آن به امري فراتاريخي است. با تأكيد بر مفهوم تاريخ انتقادي و تاريخ مندي تلاش خواهيم كرد علاوه بر نقاديِ رويكردهاي رايج افقي براي فهم وضعيت معاصر در تاريخ منديش را طرح نماييم.